Page 42 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Bl/YUK SEL<;:UKLU iMPARATORLUGU, VEZiR NiZAMU'L-MULK ve
MEDRESELER iLii;,KiSi
Yrd. Do?. Dr. Selaml SONMEZ.

OZET
Biiyiik Sel9uklu imparatorlugu Diinya Tarihinin en bUyiik devletlerinden
biridir. En parlak donemini Alp Arslan ve oglu Melik§ah zamamuda ya§arn1§trr. Alp
Arslan ve Melik§ah ieki, ba§ar1li ve ileri goruilu sultanlardrr.
Her ikisinin veziri NizamU'l-Miilk'tUr. Vezir asla hiikiimdar degildir. O en
yiiksek rutbeli memurdur. Yapttl<larlfl! hiikiimdar adma yapar.
Medrese islarn diinyasmda ilahiyat ve Hukuk ogretimi yap1lan yiiksekogretim
kurumudur.
Medreselerin ilk bi9imleri Horasan ve Maveraiinnehir'deki cami okullar1 ve
ozel okullarcli ve Kerrarniye manastrrlarmm etkisine kari1 koymak amac1yla geliitirildi.
Medrese sistemi Horasan bolgesi okullanmn devamh geliitirihnesinin bir
sonucudur ki, onlara da medrese denirdi. Bu yerin origini Maveralihnehirdeki ilave ile
geliitirilmii olmahdrr.
Nizamiye Medresesi bir geli§im siirecinin doruk noktasm1'lems1l eder ve onun
Nizamii'l-MU!k tarafmdan yarattlmas1 miirnkiin ohnay1p mesnetsizdir. Biz NizamU'l­
MUlk'Un sonu9lan yaratan biri ohnaktan 90k geliiim aiamasmm kararm1 veren kiii
ohnaya, bir s1¢rama noktas1 olarak-kabul edihneye daha laylk oldugu kanaatindeyiz.
Oysa medrese sisteminin temellerini Nizamii'l-Miilk'Un att1gm1 ileri siiren 9eiitli
gorUiler vardir.
Sel9uklu sultanlari Alp Arslan- ve Melik§ali'm veziri NizamU'l-Millk 9eiitli
medreseler ve benzer kurumlar inia etti ki, bunlarin en §tlhretlisi Bagdat'taki Nizamiye
Medresesi olup genellikle islani otoritelerince islani dUnyasinm ilk medresesi olarak
kabul edilir.
Medrese Sel9uklu imparatorlugu ve Siinni inancm peki§tirihnesinde 90k onemli
bir role sahiptir.

• AtattlrkDniv?rsitesi, K.Kar?beldr Egitim FakUltesi Ogretim -Oyei

44