Page 53 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

ve infazlar ise sürerken, Ermeni bilim adamı sözde savaş suçlularının oluşturduğu
Vahakhn Dadrian'ın araştırmaları ve yazılarında başlangıçtaki küçük bir kontenjana, Türkiye'deki
detaylı olarak gösterilmiş olduğu gibi, Mondros sosyoloji çalışmalarının kurucusu ve daha sonra
Mütarekesi'ni imzalayan İngiliz Yüksek Mustafa Kemal'in de sahip çıktığı Türk
Komiseri Amiral Calthorpe İstanbul'dayken, milliyetçilik felsefesinin başlatıcısı ve Türk
Türklerin kendi kendilerini yargılayacaklarına milliyetçisi Ziya Gökalp ile Ahmet Emin
güvenilemeyeceğine ve pek çok suçlu kişinin (Yalman) gibi gazeteciler, entelektüel ve
kaçabileceğini ileri sürmüştü. Bu yüzden, yazarlar da eklenmiştir. 1920 Martı'na
suçlananların tutulduğu Beyazıt Meydanı'ndaki İngilizlerin İstanbul'da sıkı yönetim ilan etmeleri
Harbiye Nezareti'ndeki Bekirağa Askerî üzerine, İngiliz ordusu Osmanlı Meclis-i
Hapishanesi'ne kendi askerlerini göndererek, bu Mebusan'ını oturum halindeyken işgal etmiş,
suçlananlardan en önde gelenlerini alarak, mebuslarının çoğunu tutuklamış ve onları
bunları hapse atmak ve nihai olarak da İngiliz Malta'da hapis bulunan "savaş suçlularının"
mahkemeleri tarafından İngiliz yasalarına göre arasına göndermişlerdir. Sonunda, "savaş
yargılamak üzere Malta'ya gönderdi. Bu hareket suçları" ile hiçbir şekilde alakaları olmayan çok
sadece, kendi kendine yargılamalarını iyi bir sayıda insan Malta'da hapsedilmiştir. İngilizler,
şekilde yürüten Osmanlı hükümetini tedirgin bir İngiliz mahkemesine sunmak üzere hararetle
etmekle kalmayıp, aynı zamanda böyle bir ama başarısız bir şekilde savaş suçları için
hareket konusunda kendilerine bilgi verilmeyen delilleri arttırırken, göz altında olan Türkler
Fransız ve İtalyanları da şaşırtmıştı. Böylesine inanılmaz ağırlıktaki bir cezaevi rejiminin
bir hilekârlığa çok kızan bu ülkeler, kendilerini altında acı çekmekteydiler. Neticede, İngiliz
nihayetinde Türklerle ayrı ayrı barış anlaşmaları Kraliyet Hukuk Bürosu, İngiliz Dış İşleri Ofisi
yapacak ve Türk topraklarının hep birlikte ortak ve Harp Ofisini azarlayarak, İngiliz kanunlarına
işgalini sona erdirecek bir sürecin içinde göre bu insanların mahkemeleri yapılmaksızın,
bulmuşlardır. Daha küçük savaş suçlarıyla hele hele kendilerine yöneltilen suçlamaların ne
suçlananlar için mahkemeler devam etmiş, olduğu söylenmeksizin belirsiz bir süre için
Osmanlı mahkemelerinin kalbi sökülüp tutulamayacakları konusunda ihtarda bulundu.
alınmıştır. Ancak, Calthrope, "savaş suçları" Sonuç olarak, 1921 yazında, Malta'da bulunan
tanımını genişleterek gazete haberleri de dahil mahpusların tamamı herhangi bir suçlamada ya
olmak üzere Müttefik işgaline karşı gösterilen da yargılamada bile bulunulmadan serbest
her türlü direnişi de dahil etmiştir. Ancak, bırakıldı. Yine de, önde gelen Osmanlı
Musul'da Ali İhsan Sabis vakasındaki gibi, bir entelektüelleri, yazarları ve iyi tanınan siyasetçi
şekilde İngilizler tarafından Türk hissiyatını ve askerî görevlilerin İngilizler tarafından
kışkırtacak şekilde yorumlanabilecek herhangi hoyratça tutuklanarak sürgüne gönderilmeleri,
bir eylem ya da yazı içinde "İngiliz subaylarına diğer bütün kışkırtıcı unsurlara ilaveten, Türk

küstahlık" illegal bir davranış olarak kabul halkını direnişin kaçınılmaz olduğunu düşünme
edilebilmekteydi. Böylece, Malta'ya gönderilen noktasına getirmiştir.

51