Page 56 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

1830’lara kadar atlı arabalarla gerçekleştirilen ulaşım, bu dönemden itibaren pille çalışan araçlara doğru
evrimleşmiştir. Özellikle Macaristan, Hollanda, İngiltere ve ABD’deki mucitler, pille çalışan bir araç yapmayla
ilgili çalışmalar yapmaya başlamış, hatta bu araçların testleri de gerçekleştirilmiştir. Bu testlerin sonunda ilk
küçük ölçekli elektrikli araçlardan bazıları da üretilmiştir. İngiliz mucit Robert Anderson, 1832 yılında ilk ilkel
elektrikli aracı geliştirmiştir. İngiltere ve Fransa’da daha kullanılabilir versiyonlarının üretilmesi 19. yüzyılın
ikinci yarısından sonra gerçekleşmiştir. Özellikle 1859 yılında Fransız fizikçi Gaston Planté’nin bir araçta
elektrik depolamanın uygulanabilir bir yolunu sunan ilk kurşun-asitli aküyü icat etmesiyle çalışmalar
hızlanmaya başlamıştır. 1881 yılında bir başka Fransız bilim adamı Camille Alphonse Faure, akünün tasarımını
ve kapasitesini önemli ölçüde geliştirmiştir. 1884 yılında İngiliz mucit Thomas Parker, elektrikli arabaların ilk
seri üretimini yapmış, bunu 1888 yılında Alman mühendis Andreas Flocken’in ilk gerçek elektrikli arabayı
üretmesi izlemiştir. 1890 yılında ise Amerikalı kimyager William Morrison, ABD’deki ilk başarılı elektrikli
aracı üretmiştir. Altı kişilik olarak tasarlanan bu aracın azami hızı saatte 14 mil olmuştur. Bu aracın üretimiyle
birlikte ABD genelinde elektrikli arabalara ilgi artmaya başlamıştır (Energy Saving, 2025).

1897 yılında elektrik bataryasını doldurabilme özelliğine sahip rejeneratif frenleme sistemi keşfedilmiştir.
Bu sistemin elektrikli bir araca uygulanmasıyla ulaşım mesafesi artırılmıştır (Westbrook, 2005). Bu da elektrikli
araçların gelişiminde önemli bir avantaj sağlamıştır. Elektrikli araçlara yönelik ilgi 1890’ların sonu ve 1900’lü
yılların başında büyük ölçüde artmıştır. 1897’de Walter Bersey, Londra sokaklarına akülü taksilerden oluşan
bir filo tasarlamış ve tanıtmıştır.

Elektrikli Otomobilin Erken Yükselişi ve Düşüşü

Elektrikli araçların 1900’lü yılların başında popüler olmasını anlamak için, kişisel aracın ve diğer mevcut
seçeneklerin gelişimini anlamak da önemlidir. 20. yüzyılın başında, at hala birincil ulaşım aracı olmaya devam
etmiştir. Ancak Amerikalıların refahı arttıkça, dolaşmak için yeni geliştirilen motorlu araçlara yönelmişlerdir.
Bu araçların buhar, benzin ya da elektrikli versiyonları geliştirilmiştir. Özellikle 1800’lü yıllardan içten yanmalı
motorlarda yapılan gelişmeler sayesinde 1900’lü yıllarda benzinle çalışan yeni araçlar piyasaya çıkmıştır. Ancak
bu araçların da gürültülü olması egzozlarının rahatsız edici olması gibi bazı sıkıntıları olmuştur. Oysa elektrikli
arabalarda bu sorunlar yoktur. Hatta sessiz, kullanımı kolay olması, diğer arabalar gibi kötü kokuları olmaması
gibi nedenlerle elektrikli arabaları daha tercih edilir hale getirmiştir. Elektrikli arabalar, özellikle kadınlar olmak
üzere şehir sakinleri arasında hızla popüler hale gelmiştir. 1910’larda özellikle daha fazla insanın elektriğe
erişimi arttıkça elektrikli arabaları şarj etmek daha kolay hale gelmiştir. Bu durum, 1911’de New York Times’da
yer alan bir yazıda da belirtildiği gibi “en iyi bilinen ve önde gelen benzinli araba üreticileri” de dahil olmak
üzere her kesimden insan arasında elektrikli otomobillerin popülerliğini artırmıştır.

Elektrikli araçlar 1990-1912 döneminde önemli bir gelişme göstermiştir. 1900’lü yılların başlarında,

55