Page 21 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

adlı eserde görülmüştür. Orta Hindistan’da Khajuraho’da 10. Asırdan (MS 945) kalma Parsvanath
Jain Hindu Tapınağındaki 4x4 lük sihirli karede her bir satır, sütun ve köşegenlerdeki sayılar toplamı
34 tür. Bu sihirli kare en mükemmel 4x4 sihirli karedir. Ayrıca 2x2 lik alt karelerin toplamı ve 4x4
karenin köşelerindeki sayılar toplamı da 34 olur. Genellikle Khajuraho sihirli karesi olarak meşhurdur.
S=34 olan pan diagonal bir sihirli karedir.
Arap matematikçisi Ahmad Al-Buni 1250’li yıllarda sihirli karelerin özelliklerini incelemiştir.
Avrupa’nın sihirli karelerle tanışması 13. asrın sonları 14. asırda İstanbul’da yaşamış olan
Yunan matematikçi Manuel Moschopulos ile gerçekleşmiştir. Manuel, sihirli kareler üzerine
bilimsel inceleme yapmıştır. Daha sonraları 1450’lerde İtalyan matematikçi Fra Luca Bar-
tolomeo de Pacioli (1446/7-1517) çok sayıda sihirli kare örneği toplamıştır. Avrupa’da si-
hirli karelerin ortaya çıkışı Alman sanatçısı ressam Albrecth Dürer (1471-1528) in kabartma
resminde görülmektedir. Dürer 1514 yılında bakır plaket kabartma üzerine sağ üst köşesine
sihirli kareyi yerleştirerek Melencolia’ı (Melancholia I) yapmıştır. Albrecth Dürer matematik
ve sanat arasındaki ilişkiyi incelemiştir.
4.cü mertebeden 880 adet temel sihirli kare vardır.. Tüm küme amatör matematikçi Bernard
Frénicle de Bessy (1604-1675) tarafından 1675 den önce derlenmiştir..
Sihirli kareler matematik tarihi içinde pek çok araştırmacının ilgisini çekti. Bunların arasında
Leonhard Euler (1707-1783) ve 19. yüzyılda Ludwig Bieberbach (1886-1982) Ayrıca Henry
Dudeney (1857-1930) ve Martin Gardner (1914-2010) gibi bulmaca çözerlerin çalışmalarını
da eklemek gerekir.
Mükemmel Khajuraho sihirli karesi:

21