Page 110 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 110
tarih çevresi tarih çevresi
İstanbul’a dönmeyerek 12 Haziran’da Sivas’ta beklenen delegeler henüz Hükümeti’nin buna uymaması nedeniyle Paşa tarafından Ali Fuat (Cebesoy) Paşa’ya
Amasya’ya gitti. Buraya davet ettiği arkadaşları gelmediğinden kongre 4 Eylül’de açıldı. Mustafa Kemal Paşa Meclis-i Mebusan’ın bildirilmişti. 10 Ankara 20. Kolordu Merkezi
ve yetkililerle anlaşarak Milli Mücadele’nin Kongre’nin amacı tüm ülkenin birlik ve toplanacağı yer konusunda kendi başına karar olmanın dışında, İstanbul’a demiryolu ile
ihtilâl beyannamesi olan Amasya Genelgesi’ni beraberliğini sağlamaktı. Kongrenin ilk günü vererek bu kararı millet ve milletvekillerine bağlıydı ve savaş alanlarına kolayca
yayımladı. Milletin bağımsızlığını yine milletin bazı delegelerin muhalefetine rağmen Mustafa uygulatmanın tehlikeli olacağını düşünmüş, ulaşılabilirdi. Stratejik öneme uygun ve
azim ve kararının kurtaracağını ve iki kongrenin Kemal Paşa başkanlığa seçildi. 11 Eylül’e dek vereceği kararın uygulanmasını sağlamak için topoğrafik şartlara sahipti. Hükümet yanlısı
açılacağını kamuoyuna duyurdu. süren Sivas Kongresi’nde Erzurum Kongresi ordunun görüşünü almak istemişti. Bu nedenle Vali Muhittin Paşa da teftiş sonucu Ankara’ya
tüzüğü ve alınan kararlar bazı değişiklikler bazı kolordu komutanlarını Sivas’ta toplantıya gelirken Keskin’de tutuklanıp İstanbul’a
Mustafa Kemal Paşa 26 Haziran’da
yapılarak kabul edildi. 3 Erzurum’da seçilen davet etti. 16-28 Kasım 1919’da yapılan gönderilmişti.
Amasya’dan ayrıldı ve Tokat’tan geçerek 27
Heyet-i Temsiliye aynen korunmuş, altı kişi Komutanlar Toplantısı’na Heyet-i Temsiliye
Haziran’da Sivas’a geldi. Aleyhinde propaganda Mustafa Kemal Paşa Amasya
daha seçilerek üye sayısı onaltıya çıkarılmış ve üyeleri ve birçok kolordu kumandanı katıldı.
yapan Elazığ Valisi Ali Galip’e hak ettiği dersi Genelgesi’ni yayımladığı sırada, İzmir’in
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Meclis-i Mebusan’ın İstanbul’da toplanıp
vererek 3 Temmuz 1919’da Erzurum’a geldi. Yunanlılarca işgalini protesto eden Ankara halkı
Cemiyeti’nin Heyet-i Temsiliyesi haline toplanmaması tartışıldı ve İstanbul’da
Padişahın kendisini tekrar İstanbul’a çağırdığını çağrıya derhal uyarak mitingler yapmıştı. Yurt
gelmiştir. Milli Mücadele’nin beyni olan bu toplanmasına karar verildi. 5 Bu toplantıda
ve görevine son verildiğini öğrenince 7/8 savunmasına katılmak için özellikle 1919
heyet T.B.M.M. açılıncaya kadar hükümet gibi Anadolu’da seçilen mebusların İstanbul’a
Temmuz 1919’da görevinden ve askerlik Eylül’ünden sonra Müdafaa-i Hukuk’u Milliye
çalışmıştır. 4 gitmeden bir araya gelmeleri ve nerede
mesleğinden ayrıldı. merkezi kurulmuş, kazalarda da kurulan aynı
Mustafa Kemal Paşa Sivas Kongresi toplanacakları da görüşüldü. Heyet-i isimli örgütler, düzenli bir eylem sağlanabilmesi
23 Temmuz 1919’da açılan Erzurum Temsiliye’nin Eskişehir yakınlarına taşınması
sonunda İstanbul hükümeti ile temas kurmaya için merkeze bağlanmıştı. 11 Kazım
Kongresi’ne katıldı ve başkan seçildi. 14 gün öngörüldü. 6 Görüşmelerde Ali Fuat Paşa
çalıştı. Yeni seçilen Sadrazam Ali Rıza Paşa ile Karabekir Paşa Doğu’nun tek başına
süren kongrede; Milli Mücadele’nin hedef ve Eskişehir ve Seyitgazi üzerinde durmuş fakat
anlaşarak Amasya’da 20-22 Ekim 1919’da kalmasından, yine karışıklığa düşmesinden
ilkeleri tespit edildi. Milli gücün sonunda buluşma yerinin Ankara olması kabul
toplantı yapıldı. Amasya Mülâkatı sonunda korkuyor ve Heyet-i Temsiliye’nin değil
teşkilatlanmasını sağlayacak kararlar alındı ve edilmişti. Bu kararın alınmasında, Ankara’da
alınan karara göre İstanbul Hükümeti Sivas Ankara’ya gitmek, Sivas’ın batısına bile
kamuoyuna duyuruldu. Bu kararları yürütmek milli teşkilatın çok kuvvetli ve esas savaş alanı
Kongresi’nde alınan kararları kabul edecekti. geçmesini istemiyordu. Mustafa Kemal Paşa
12
üzere 9 kişilik bir “ Heyet-i Temsiliye” seçildi. olan Batı Anadolu’ya yakın olması, İstanbul’a
Ülkenin bölünmezliği, Meclis-i Mebusan’ın milli önderdi. Genel durumu yönetip yürütme
Başkanlığına da Mustafa Kemal Paşa seçildi. trenle bağlı olması önemli rol oynamıştı. 7
toplanması, Türklerin çoğunlukta olduğu sorumluluğunu yüklenmişti. Belli bir bölgeyi
Kurul bir yandan Sivas Kongresi hazırlıklarını
yerlerin işgaline izin verilmemesi gibi Bu yolculuğun bir süre gizli tutulmasını değil bütün ülkeyi düşünüyordu. O’na göre
yaparken bir yandan da Kuva-yı Milliye
hususlarda İstanbul Hükümeti elinden geleni isteyen Mustafa Kemal Paşa, güzergahın Kayseri Doğu’da büyük bir tehlike yoktu. Ermeni
hareketine destek oldu. 2
yapacaktı. İstanbul Hükümeti’nin bir ve Kırşehir üzerinden yapılacağını Fahrettin saldırısını Erzurum’daki kolordu önler, gerekirse
Heyet-i Temsiliye 29 Ağustos 1919’da temsilcisinin Amasya’ya giderek Mustafa Kemal (Altay) Paşa’ya gönderdiği mektupta bu kolordu Kuva-yı Milliye ile desteklenirdi.
Sivas Kongresi’ne katılmak üzere Erzurum’dan Paşa ile görüşmesi, Heyet-i Temsiliye ve milli açıklamıştı. Mustafa Kemal Paşa karargah Güney illerimizdeki tehlike de bölgeseldir.
8
ayrıldı. Erzincan boğazını Dersimli eşkıyaların teşkilatın artık hukuksal olarak Osmanlı olarak Ankara’yı seçmişti. Bizim tespitlerimize Gerçek ve en yakın tehlike Batı’dadır. En büyük
9
tuttuğunun bildirilmesine rağmen Mustafa Devletince tanındığı anlamına geliyordu. göre Ankara’nın merkez olması, Erzurum düşman Yunan ordusudur. Çünkü bunun
Kemal Paşa’nın aldırdığı önlemler sayesinde Amasya protokolü gereği, Meclis-i Mebusan Kongresi’nin toplandığı günlerde kararlaştırılmış arkasında Batı emperyalizmi, özellikle İngiliz
heyet 2 Eylül 1919’da Sivas’a geldi. İstanbul dışında toplanacaktı. İstanbul ve bu durum 4 Ağustos 1919’da Mustafa Kemal emperyalizmi vardır. İngilizlerce de desteklenen
108 109
