Page 47 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

lalam, Larama II olarak tanımlanmıştır42. Ayrıca, III. Salmanassar’ın seferlerini anlattığı “Kurkh Anıtı”nda, Fı-
rat’ın batı kıyısında gümüş, altın, kalay ve bronz haraçlarını toplayan bir Gurgum kralı olan Qalparunda’dan
bahsedilmektedir. 1906 yılında Pastor Brunnemann tarafından Kahramanmaraş’ta bulunan ve İstanbul müzesine
taşınan bir heykel parçasında da Halparuntiya’nın adı geçmektedir. Ayrıca, Qalparunda adı, Assur kralı III.
Adad-nirari’nin Pazarcık’ta diktirdiği bir stel üzerinde yer almaktadır. MÖ 805 yılında, III. Adad-nirari, sekiz
krallı bir ittifaka karşı yürüttüğü sefer sırasında, Gurgum Kralı Qalparunda ile Kummuh Kralı Uspilulume (Şup-
piluliuma’nın bozulmuş adı) arasındaki sınırı, Kummuh Kralı’nın lehine olacak şekilde yeniden düzenlemiş-
tir43.

Sargon ve III. Tiglat-Pileser dönemlerinde, özellikle MÖ 744-727 yılları arasında, Gurgum’un kralı
Tarhulara olarak bilinmektedir44. Tarhulara, Assur’a karşı bir strateji izlemiş ve Urartu Kralı II. Sarduri’nin li-
derliğindeki, Melid (Malatya) ve Kummuh (Adıyaman) krallarının oluşturduğu ittifaka katılmıştır. Ancak, MÖ
743 yılında bu ittifak Assur tarafından yenilgiye uğratılmış ve dağıtılmıştır45.

III. Tiglat-Pileser, Gurgum’daki bazı bölgelerin Sam’al’a devredilmesi amacıyla Tarhulara’ya baskı
yapmıştır. Bu baskılar, Gurgum’da iç karışıklıkların patlak vermesine neden olmuştur. Sonuç olarak, Tarhu-
lara’nın oğlu Mutallu, babasını öldürerek Gurgum’un hükümdarı olmuştur46. Mutallu’nun dönemine denk gelen
Assur Kralı II. Sargon, MÖ 721-705 yılları arasında Neo-Hitit Krallıklarına karşı askeri operasyonlar yürütm-
üştür. MÖ 717’de Karkamış’ı Assur eyaleti olarak ele geçirdikten sonra, birkaç yıl içinde Gurgum’u da Assur’a
dahil ederek bu bölgeyi Marqas adı altında bir eyalet yapmıştır47. Tarhulara’nın otuz yıl süren egemenliğinin
ardından, oğlu III. Muwatalli tahta geçmiş, ancak II. Sargon onu görevden alarak Assur’a göndermiştir. Bu ge-
lişme, Gurgum’un bağımsız bir krallık olarak varlığını sona erdirmiştir. T. Bryce’ın değerlendirmesine göre,
bu dönemde Gurgum, Marqasi adıyla bir Assur eyaleti haline gelmiş ve böylece Kral Astuwaramanza ile baş-
layan Gurgum Krallığı dönemi son bulmuştur (Tablo 1)48.

42 Grayson, 2002: 205; Bryce, 2012: 127.
43 Hawkins, 2000: 331-332; Alparslan, 2009: 144; Giusfredi, 2010: 56.
44 Luckenbill, 1926: 272, 273, 287; Luckenbill, 1927: 13, 31, 46.
45 Anspacher, 1912: 36-38; Hawkins, 2000: 250.
46 Olmstead, 1923: 225; Hawkins, 2000: 250.
47 Winckler, 1907: 252; Hawkins, 1990: 352; Stiebing, 2009: 277.
48 Bryce, 2012, 128.

45