Page 22 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Kahramanmaraş’ın Yaşayan Kültür Mirası;

Alaca Kumaş ve Alacalılar Çarşısı

Furkan KÖKSÖKEN*

Kevser MERCİMEK**

Giriş

Yeryüzünde yerleşik hayata geçilen bölgeler, Fırat-Dicle nehirleri arasındaki Mezopotamya vadisiyle,
Mısır’ın Nil vadisidir. Bu bölgelerdeki nehir ve vadiler, doğal bir ulaşım ve taşıma aracı olmuştur. Geliştirilen
sulama sistemleriyle, toprağın verimliliğinin artması, ticarete ivme kazandırır. Tıpkı örtünmek-giyinmeyi
gerektirdiği gibi bu verim artışı, çiftçilik dışında esnaf ve tüccar gibi yeni meslekleri oluşturmuştur (Kenan
M.& Önder K. 2011; 3). Giyinmek, insanların varoluşundan beri toplumun gerektirdiği bir eylem olarak
gelişmiştir. Yerleşik hayata geçmeden önce de örtünmenin gerektirdiği bilinmektedir. Temel ihtiyaçlardan biri
olan giyinme günümüzde geçmişte olduğu gibi oldukça önemli bir noktadadır. Giyinme, ulaşımı geliştirdiği
gibi ulaşımın gerektirdiği mimari yapıları da geliştirmiştir. Bunlardan en önemlisi nitekim çarşılardır. Çarşılar
sadece yeme-içme değil diğer önemli tüm temel ihtiyaçların karşılandığı alanlardır. Mezopotamya döneminden
beri gelişen bu süreçte Romalılarda kullanılan “Agora” ve sonrasında Anadolu’ya yerleşen Türk beylikleri
kervansaraylar ve çarşılarla ticaret alanlarını geliştirmiştir. Anadolu tarihte günümüzde olduğu gibi bir köprü
niteliği kurmuş olup ticaret olanağını arttırmıştır. Anadolu Selçuklu sonrası kurulan ikinci beylikler devrinde
Batı Anadolu’da hüküm süren beylikler liman ticaretini iyi kullanmış ve ticaret yapılarını geliştirmiştir
(Aslanapa; 2017). Fakat Anadolu’da kurulmuş doğu beyliklerinden biri olan Dulkadiroğlu Beyliği oldukça
önemli bir noktada olmuştur. Siyasi ilişkilerini tarihi yapılara yansıtan söz konusu bu beylik Memlük ve Osmanlı
Devletleri arasında köprü vazifesi olmuştur (Eker F.& Köksöken F. 2023). Bunun sonucu olarak ticaret yapıları
gelişmiştir. Beylikler döneminde yapımına başlanan Kapalı Çarşı Osmanlı Dönemi ile şekillenmiş ve oldukça
önemli bir noktada bulunmuştur (Arseven). Günümüzde Kahramanmaraş Kapalı Çarşı büyüklük açısından
Anadolu’da bulunan kapalı çarşılar arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Mazmanlar, Kazzazlar, Bakırcılar
ve Saraçlık gibi birçok meslek gurubunu içinde barındıran bu yapı topluluğu, içerisine zamanla ihtiyaç halindeki
meslek guruplarını da almıştır. Bu meslek guruplarından biri nitekim Alacalılar Çarşısıdır. Çalışmaya konu
olan Alaca Kumaş ve Alacalılar Çarşısı henüz tam olarak bir araştırmanın konusu olmamıştır. Bu yönü ile alana
katkı sağlayacak bir çalışma olacaktır.

* Ordu Üniversitesi Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, yüksek lisans ögrencisi - sanat tarihi usta öğretiçisi
** Kahramanmaraş Olgunlaşma Enstitüsü, dokuma usta ögretiçisi

20