Page 19 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

karşı amansız bir mücadele içinde bulur. En yoğun Memlük-Dulkadir mücadeleleri dönemlerinden birini ya-
şayan Şahsuvar Bey mühim başarılar kazansa da ardı ardına gelen Memlük güçleri Dulkadirlileri yoracak ve
Memlükler tarafından desteklenen Şah Budak Bey’in de etkisiyle gücü iyice azalan Şahsuvar Bey Zamantı’da
(Kayseri-Pınarbaşı) Emir Yeşbek tarafından esir edilerek, Kahire’ye götürülüp idam edilecektir (Gökhan,
2019:273-276).

Bu dönemde Fatih’in Doğu’da Akkoyunlularla arasının iyi olmaması ve Avrupa koalisyonu ile 1479’a
kadar sürecek uzun kara ve deniz savaşları içinde olması Şahsuvar Bey lehine müdahil olmasını engelleyen en
mühim unsur olmuştur. Fatih’in son zamanlarında Hicaz Su Yolları meselesinde Memlüklerle arasının açılma-
sının arka planında yatan en mühim amil Dulkadir Meselesi olsa gerektir. Bu yıllarda Maraş üzerinde adı kon-
mamış bir Osmanlı-Memlük çekişmesi mevcuttur. Memlükler tarafından tekrar Dulkadir tahtına oturtulan Şah
Budak Bey’in (1472-1480) ikinci dönemi, Fatih’in 1480’de diğer bir kayınbiraderi Alauddevle’yi destekleyerek
beyliğin başına geçmesindeki katkısına kadar devam eder (Yinanç, 1989:67,79).

Alauddevle (1480-1515) Dulkadir Beylerinin en meşhurudur. Onun uzun ve çevresiyle mücadele içinde
geçen, çoğu zaman denge siyaseti güden saltanatı aynı zamanda Dulkadiroğulları için imar faaliyetlerinin altın
yılları olmuştur. Alauddevle bir taraftan hem Maraş’ı hem de Dulkadir mülkünün birçok yerini cami, han,
hamam, imaret, türbe, köprü gibi vakıf eserleriyle donatırken bir taraftan da çok yönlü bir denge siyaseti uy-
gulayarak beyliğini Memlük, Osmanlı ve Safeviler gibi cihan çapındaki güçler arasında ayakta tutma mücadelesi
vermiştir.

1484’te üzerine gelen Memlük ordularını iki kere Osmanlı desteği ile Elbistan Ovasında mağlup etikten
sonra onlarla iyi ilişkiler kurmaya çalışarak saltanatının meşruiyetini sağlamıştır. Bir yandan da kızı Ayşe Gül-
bahar Hatun’u 2.Bayezid’a vererek Osmanlı ile dostluğunu pekiştirmeye çalışmıştır ki, bu evlilikten Yavuz
Sultan Selim doğmuştur. 1485-1490 arasındaki Osmanlı-Memlük Savaşlarında Memlüklere daha yakın dur-
masına rağmen tarafsızlık politikası gütmeyi başarmıştır. 2.Bayezid’ın 1499-1501’deki Venedik’le savaşında
destek kuvvetleri gönderen Alauddevle bir ölçüde Memlük-Osmanlı Savaşındaki tutumunu affettirmeyi başarır
(Eyicil, 2009:31; Yinanç, 1989:88).

Ancak durumu değiştiren ve hesapları bozan doğuda Safevi gücünün yükselmesi olur. 1501’de Akko-
yunlulara son veren Şah İsmail, İran’da çok güçlü Şii Safevi Devletini kurarak Sünni âleme karşı açıktan tavır
aldı. Bu durum Dulkadirliler için sarsıcı oldu. Çünkü çok sayıda Dulkadir Türkmeni Şah İsmail’in propagan-
dalarıyla Şiileşerek İran’a gitmiş ve Dulkadir Beyliğini mezhep olarak neredeyse ikiye bölmüştü. Şah’ın ordu-
sunda çok sayıda Şiileşmiş Dulkadir Türkmen’i vardı. Koyu Sünni Hanefi olan Alauddevle ise bu durumu
engelleyemiyordu (Yinanç, 1989:90).

Kendine katılan çok sayıda Dulkadir asilzadesine devletinde önemli hanlık ve komutanlıklar veren Şah
İsmail, Dulkadir Beyliği üzerinde de nüfuz kurmaya çalıştı. Alauddevle’den kızı Benli Hatun’u isteyen ancak
olumsuz cevap alan Şah İsmail 1507’de sefere çıkarak Maraş ve Elbistan’ı yakıp yıktı. İhtiyar Alauddevle, Şah
İsmail’le savaşı göze alamayarak ordusuyla dağlara çıkarak onun gitmesini bekledi. Şah’ın Osmanlı toprağı
Sivas’ı cebren çiğneyerek müttefiki bir beyliğin topraklarını işgal etmesini engelleyemeyen Osmanlı Divan-ı
Hümayunu Ankara taraflarına kuvvet sevk ederek Şah üzerinde baskı kurma yoluna gitti. Memlükler ise Ala-
uddevle’nin yardım çağrısına cevap bile veremedi. Yakınlarda bir Osmanlı ordusunun toplanması üzerine daha
fazla risk almayan Şah, yakıp yıktığı Dulkadir topraklarını bırakarak geri çekildi (Uzunçarşılı, 2016:228-229;
Yinanç, 1989:93).

1509 ve 1510 yıllarında Diyarbakır’ı Safevilerden kurtarmak amacıyla Akkoyunlulara müttefik olarak
oğulları komutasında iki ordu gönderen Alauddevle, çok ağır kayıplar verip, 4 oğul kaybettikten sonra Safevi-
lerle dostluk kurma yoluna giderek, onlarla bir daha bozuşmamaya çalıştı (Gökhan, 2019:273-287).

Dulkadir Beyliğinin Sonu ve Maraş’ın Osmanlı’ya Katılışı
Alauddevle’nin ve Dulkadir Beyliğinin sonunu ne Memlükler, ne de Şah İsmail getirdi. Alauddevle

17