Page 48 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 48
tarih çevresi
Ayrılması. hızıyla sürmektedir. Tahran radyosu, Şah
aleyhtarı gösterilere sahne olan kent sayısının
1979 yılının başlamasıyla birlikte 13’ü bulduğu Meşhed’den başka Şiraz, Las,
olayların hızının arttığı, halk, hükümet ve Şahpur, İklam, Hürrem, Reşt ve Longarud’da
Humeyni üçgeni arasında önemli çatışmaların büyük hasar meydana geldiğini, sadece
yaşandığı bir döneme girilecektir. Şahpur’da 10 banka şubesinin yakıldığını,
Tahran’ın 1000 km güneyindeki Dez Ful
1 Ocak 1979’da İran radyosu Şah’ın kentinde büyük gösteriler yapıldığını,
“sağlık nedenleriyle” ülkeden bir süre askerlerin açtığı ateş sonucu 36 kişinin
ayrılacağını bildirmektedir29. Ancak Şahın öldüğünü, 3.000 kişinin de yaralandığını
karasız olduğu da belirtilmektedir30. Ülkede bildirmiştir. İran’daki olayların giderek
gösteriler tüm hızıyla sürerken Meşhed’de yayılması üzerine yabancı uyrukluların ülkeyi
göstericilerin bir SAVAK bürosunu tahrip terk etmeleri için girişimler başlatılmıştır34.
ettikleri ve üç ajanı astıkları bildirilmiştir. Şah tahtını bırakmamakta direnirken
Bunun üzerine göstericilere ateş açan askerler “Görevim izin verirse tatil yapmak isterim”
100’ün üzerinde insanı öldürmüşlerdir. Şah’ın demektedir35.
da ülkeyi terk etmeye hazırrlandığı sırada
“Sunday Telegraph” gazetesine bir demeç İran’da yeni hükümeti kurmakla
veren dini lider Ayetullah Humeyni “siyasal görevlendirilen Şahpur Bahtiyar, Şah Rıza
gösteriler ve grevler Şahı düşürmeye yetmezse Pehlevi’nin yerini, Naibler Konseyine
silaha sarılarak savaşırız” demiştir. Paris bırakarak dinlenmek için yurt dışına gitmeyi
yakınlarında kalmakta olduğu evde verdiği kabul ettiğini açıklamıştır. Bahtiyar verdiği
demeçte Humeyni, İran Şahı isteklere boyun demeçte “Şah’ın ülkeden ayrılmasını hükümeti
eğmediği takdirde toptan bir iç savaşın kurma koşulu olarak kendisinin ileri
kaçınılmaz olacağını ileri sürerek şöyle sürmediğini belirtmiştir.” Tahran’da özellikle
demiştir: “Şahın gidişi gecikirse halen yoksul halkı yaşadığı bölgelerde halk
uyguladıklarımızdan başka yöntemler sokaklarda “Şah gidiyor”diye bağırarak sevinç
düşünürüz. Silaha sarılırız ve o zaman silahlı gösterileri yapmışlardır. Sokağa çıkma yasağı
bir savaşım olur.”31 Humeyni bu açıklamaları olmasına rağmen “Şah’a ölüm” diye bağırıp,
yaparken 6 Kasım’da kurulan askeri gösteri yapan gruplar mevcuttur. Başbakanlığa
hükümetin Başbakanı Orgeneral Gulam Rıza atanan Şahpur Bahtiyar “sosyal-demokrat bir
Azheri istifa etmiştir. Başbakanlık görevi rejim” getireceğini açıklamıştır.
vekaleten Azhari’nin yardımcılarından Ali
Fardad32’ın yürüteceği bildirilmiştir. General Öte yandan, Fransa’da sürgünde
Azhari’nin tavsiyesi ile Şah tarafından da bulunan dini lider Ayetullah Humeyni Şah’ın
benimsenen bir kişidir.33 ülkeyi terketmesinden sonra kurulacak
hükümette görev alacak bakanların isimlerini
Öte yandan, Şah’a karşı gösteriler tüm belirlemiştir. 78 yaşındaki dini lider kurulacak
46
