Page 61 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Erzurum Kongresi, daha önce Rus işgali aracılığıyla halkı, isteseler de istemeseler de
yüzünden kıyıma uğramış olan ve şimdi de millî direnişe katılamaya zorladı. Bu gerçekten,
İran'daki savaş görevinden dönmekte olan pek çok güçlüğün ortasında kahramanca ve
İngiliz işgal ordularının yardımlarıyla Ermeni zekice bir başarı idi.
Cumhuriyeti'nden gönderilen gerilla orduları
Liderliği elde eder etmez, Mustafa
tarafından işgal edilmiş olan Doğu Anadolu'nun
Kemal'in bir sonraki başarısı Türk halkını temsil
Türk bölgelerinin liderlerinin bir araya
etmek üzere atamış olduğu kişilere, 1920'nin
getirilmesinden ibaretti. Bu temsilcilerden çoğu,
başlarında son Osmanlı Parlamentosu tarafından
Kongre'ye resmen seçilmemiş olsalar da, en
değiştirilerek kabul edilen bir deklarasyonlar
azından daha önce bulundukları bölgelerde Türk
serisi içinde hareketin hedeflerini ilan ettirmeyi
yönetiminin yeniden ihyası ve Ermeni
başarmıştır. Türk Millî Kurtuluş Savaşı'nın ve
saldırılarına karşı direnmek için seçilmişlerdi.
daha sonra da takip eden Türkiye
Sivas Kongresi'nin ise, sadece Doğu'yu değil
Cumhuriyeti'nin kuruluş belgesi olan bu
tüm ulusu temsil ettiği varsayılmaktadır. Ancak,
deklarasyon Misak-ı Milli (28 Ocak 1920)
mahallî seçimlerin yapılabilmesi için ne zaman
olarak bilinmektedir. Bu deklarasyonun girişi
ne de bunu sağlayacak bir beceri olduğundan,
İzmir, Antalya ve Adana gibi ulusun önemli
tamamen pratik amaçlarla, bu delegelerin çoğu
parçalarının düşmanlar tarafından işgal
bizzat Mustafa Kemal ve yakın arkadaşları
edilmesinin Mütareke anlaşmalarını ihlal ettiğini
tarafından seçilmişlerdir. Direnme konusunda
ilan etmekteydi. Aydın'daki Yunan vahşetleri,
Mahallî Türk kararlılığını temsil etmekte olan bu
Doğu Anadolu'daki Ermeni katliamları, bütün
delegeler çoğu durumda hiçbir zaman
bölgelerden İslam'ın kökünü kazıma gayretleri,
gitmedikleri ya da asla bulunmadıkları
Pontus devleti hayallerini gerçekleştirmek için
bölgelerin temsilcileri olarak seçildiklerinden
Yunan hazırlıkları ve bu amaç doğrultusunda
dolayı, gerçekten çok sözde temsilcilerdi.
Yunan mültecilerin Kara Deniz kıyıları boyunca
Mustafa Kemal'in hakim olduğu bir toplantıda
uzanan bölgeye ulaşması. Bütün bunlar Türk
böyle elliyi aşmayan "temsilcinin" bir araya
ulusunu parçalamayı ve yok etmeyi amaçlayan
gelmesiyle, millî liderliğin yasal temelini garanti
gayretleri oluşturmaktaydı. İstanbul hükümeti
altına alabilmişti. Ancak, Karabekir gibi
ise, bütün bunlar işgal ordularının kontrolü
meslektaşlarından çoğu, bu noktada kendi
altında yapıldığından bu tecavüzlere karşı bir
itaatlerinin nelere yol açabileceğini fark etmeye
şeyler yapacak gibi gözükmüyordu.
başlamış ve bunu sona erdirmeyi denemişlerdir,
Çok açık bir tehlike içinde bulunan Doğu
ancak çok çabuk bir şekilde artık çok geç
Anadolu illerini kurtarabilmek için, Doğu
kaldıklarını anlamışlardır. Böylece, Mustafa
Anadolu illerinin temsilcileri tarafından
Kemal nispeten küçük bir askeri, dini ve siyasi
Erzurum'da yapılan Kongre şu sonuçlara
desteği bir araya getirmek suretiyle, bütün Türk
ulaşmıştır:
milleti üzerinde kabül edilebilecek yarı meşru bir
liderlik kazanmıştı. Mustafa Kemal bu liderliği

59