Page 60 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

liderliğine ikna etmesini kolaylaştıran sebeplerle yerine getiremeyen Sultan ve İstanbul Hükümeti,
aynıydı ve bunların başında da savaş sırasında bu görevlerini yeniden yerine getirebilecek kadar
edindiği büyük askeri şöhret gelmekteydi. özgür oluncaya kadar, Türk kültürü ve Türk
Enver, liderliğini daha çok siyasi iktidarın medeniyetini korumak ve savunmak;
koridorlarında göstermişti. Oysa, Mustafa bağlarından kurtarılarak özgürleşmelerinde Türk
Kemal meslektaşlarının bilmekte ve takdir halkına bir kez daha liderlik edebilmeleri için
etmekte olduğu yeteneklerini savaş meydanında Sultan ve onun hükümetini özgürlüğüne
sergilemişti. Mustafa Kemal'in yönetim kavuşturmak üzere geçici olarak onların yerini
kabiliyetinin bir kısmı da onun siyasi almıştı. Cami ile devlet arasında herhangi bir
zekasından, liderliğini öne çıkarma ve koruma şekilde bir ayrıma dair ne bir düşünce ne de bir
konusundaki teknik anlayışından ileri öneri vardı. Savaş eskiden olduğu gibi İslam'ı
gelmekteydi. Mustafa Kemal tam bir halk müdafaa etmek içindi. Aslında, Mustafa Kemal
adamıydı. Selanik'teki Osmanlı bürokrasisinin ve arkadaşları Türk Millî Gücü milislerinin
alt sınıflarından gelmekte ve bu yüzden, kontrolünü ele geçirmeye ilk teşebbüs
çoğunlukla halkı hor gören, ya da görmezden ettiklerinde, genelgeler, iş adamları ve diğer
gelen, ama kesinlikle onları anlamayan Osmanlı mahallî liderlerden ziyade kısmen kendileri
subay sınıfındaki pek çok meslektaşına nazaran tarafından komuta edilen ve kendilerine destek
halk kitlelerinin nasıl düşündüğünü ve nasıl veren Müdafaa-i Hukuka liderlik eden ve
hareket ettiğini çok daha iyi anlamaktaydı. O'nun mahallî örgüt ve komuta merkezleri durumunda
çok iyi bildiği bir diğer şey ise, Osmanlı olan cami ve bu camilerin dini liderlerine
İmparatorluğu ne kadar çürümüş olursa olsun yazılmıştı. Böylece, Mustafa Kemal bir nevi
halkın Saltanata en az Sultan kadar hürmet İslam ve Osmanlı geleneğine müracaat etmek
ettiğiydi. Çünkü Sultan aynı zamanda, hem suretiyle kitle desteğini kazanmayı başarmış, bu
gelenekçilerin hem de dervişlerin dini lideriydi. destek de onun siyaseten daha az yetenekli olan
Halkın büyük çoğunluğunun sadakatine sahipti. asker meslektaşları üzerinde iddia ettiği liderlik
Bu yüzden gelecek için her ne plana sahip olursa konumunu tahkim ederek güçlendirmiştir.
olsun, Osmanlı askerlerinin çoğunda olduğu Samsun'da Anadolu topraklarına çıktığı
tahmin edildiği gibi, düşmanı yenmek için tarihten sadece bir ay sonra, 1919 Haziranı'nda
istedikleri silah ve destek talebini geri çeviren Erzurum'da yapılan ilk kongre ve daha sonra
siyasetçileri o da kınamaktaydı. Ancak bu takip eden Eylül ayında Sivas'ta yapılan
hissiyatını ta başlangıçtan itibaren kendine toplantıda, Mustafa Kemal'in hem komutanlar
sakladı ve İstanbul hükümetinin kınamalarına hem de halk üzerindeki liderliği tasdik edilerek
maruz kaldığı zamanlar bile Sultana ya da güvence altına alınmıştır. Şüphesiz bunu da o
İstanbul hükümetine karşı bir ihtilal hazırlığı zamanlar çevresinde bulunanlardan sadece bir
içinde olmadığını tekrar tekrar belirtti. Türk millî kaçının sahip olduğu siyasi dehasıyla

hareketinin işgalci güçler tarafından esir alınan sağlamıştır. Her iki kongrenin de Türkiye halkını
ve bu yüzden Türk halkını koruma görevlerini temsil ettiği varsayılmaktadır. Belirli ölçülerde,

58