Page 38 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 38
tarih çevresi
tarafından imzalanan anlaşmanın şartları, zaman Osmanlı hükümetinin tartışacak durumda
içinde, hemen hemen anlamsız hale getirecek olmadığını ve neticede tamamı centilmenlerden
şekilde yorumlamalara açık hale getiren önemli oluşan İngilizlerin sözüne güvenmek zorunda
ölçüde farklı kelimelerle yeniden yazıldı. Bu olduklarına dair bir cevap verdi. Mustafa
durum, daha henüz Mütarekenin yürürlüğe Kemal'in devam eden şikâyetleri üzerine,
girdiği ve her iki tarafın ordularının da Sadrazam Yıldırım Ordusu'nu dağıttı ve Mustafa
bulundukları yerde durdukları varsayılan 1 Kemal'e askerlerini evlerine göndermesi emrini
Kasım 1918 tarihinde de böyleydi. verdi. Böylece, Osmanlı İmparatorluğu'nun
Osmanlı paşalarının çoğu, dağılmış silâhlı kaderi şerefsiz düşmanlarının elinde
güçleriyle birlikte savaş meydanlarını terk etti. olduğundan, daha büyük felaketlerin baş
Emir Faysal ve onun Arap ihtilalinin tetiklediği göstermek üzere olduğuna dair hislerinde artış
çöl atlılarının saldırıları ile desteklenen olan Mustafa Kemal'i İstanbul'a yöneltti.
Allenby'nin ordusunun amansız ilerleyişi
öncesinde, Suriye ve Toros tünelleri üzerinden
Müttefiklerin Mondros Mütarekesi'ni
Anadolu'nun içlerine doğru çekilmeye ihtiyaç
İhlâlleri
duymasına rağmen ordusunu bir arada tutan ve
diğer generaller gibi davranmayan tek bir paşa Mondros'ta imzalanan mütarekenin
vardı. Bu, Gelibolu'nun Türk kahramanı Mustafa şartlarına, ister Türkçe isterse İngilizce
Kemal idi. Mustafa Kemal düzenli bir şekilde yorumlarında olsun, ne sözde ne de fiiliyatta
geri çekilmeye devam ederken aslında bir karşı riayet edilmeyeceği anlaşmanın mürekkebi daha
taaruzun hazırlığını yapmaktaydı. Almanların kurumadan neredeyse açığa çıkmıştı. Bu sırada
teslimi ve Mondros Mütarekesi'nin imzalanması Rauf Bey İstanbul'a bir muzaffer edasıyla
meslektaşı Liman von Sanders'i Yıldırım dönmüş, Sultan Vahdettin saltanatının muhafaza
Orduları komutanlığını bırakarak utanç içinde edileceğine güvenerek sarayında rahatlamış,
ülkesine dönmeye zorlarken, komutayı devralan Yemen, Medine gibi uzak cephelere, Doğu
Mustafa Kemal'e de teslim olması emri verildi. Anadolu'daki Musul ve Kerkük gibi yerlere
Aslında, mütareke anlaşmasındaki müphem telgraflar gönderilmiş ve buralardaki ordulardan
kelimeleri olduğu kadar galip Müttefiklerin silâhlarını bırakmaları istenmişti. 1917 yılı
niyetlerini sorgulayan da yine aynı kişi, yani başlarında Basra'ya çıkarma yapan İngiliz
Mustafa Kemal idi. Mustafa Kemal İstanbul'a ordusu, Fırat nehrine doğru ilerlemiş ve
acilen bir telgraf çekerek Sadrazama "Güvenliğe kendilerinden önceki İngiliz kuvvetlerinin iki yıl
tehditlerin" ne anlama geldiğini sordu. Cevap önce çok aşağılayıcı ve rezilane bir şekilde Halil
olarak müphem, belirsiz vaatler geldi. Mustafa (Kut) Paşa'ya teslim oldukları Kutü'l Amâra'yı
Kemal tekrar tekrar daha da sert mukabelede işgal etmişler ve Bağdat'ı ele geçirmişlerdir.
bulunarak aşağı yukarı "onlara nasıl Mütarekenin imzalandığı sırada, İngiliz
güvenebiliriz" anlamına gelen şeyler söyledi. kuvvetleri Musul ve Kerkük'ün zengin petrol
"Vaatleri yerine getirecekler miydi?", Sadrazam, kaynaklarına doğru yönelmişlerdi bile. İngiliz
36
