Page 206 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

hazırlanmaktaydılar. Dünya böylesine bir kazanacağının net bir biçimde ortaya
dönüşüm içine girerken Türk Hükümeti, çıkmasıydı.277 Bir başka önemli liberal
Müttefiklerin tepkilerine neden olmuş gelişme Tek Parti Yönetimi'nde
uygulamalarını terk etmesine ve Mihver yaşanmaktaydı. Varlık Vergisi'nin
devletlerine savaş açmasına karşılık, bu kaldırılmasının ardından, hükümetin aldığı
dönemde Türkiye'nin antidemokratik bir ekonomik önlemler ve sonuçları CHP Meclis
yapıya sahip olması yanında, İkinci Dünya Grubu'nda tam dört celse uzun uzun
Savaşı'nın çıkmasına neden olan totaliter tartışılmış, yapılan eleştirilerin çok sert olması
diktatörlükleri anımsatan bazı siyasi nedeni ile Başbakan Saraçoğlu tarafından
kurumların hala yaşıyor olması, kurulmakta oylamanın gizli yapılması kararlaştırılmıştı.
olan "savaş sonrası dünya düzeni"nin ilkeleri Yapılan gizli oylama sonucunda, Saraçoğlu
ile taban tabana zıt bir durum yaratmaktaydı. Hükümeti'ne 251 evet oyu ile güven
Tüm bu olumsuzluklar yetmiyormuşcasına gösterilirken 57 milletvekili ise ret oyu
Türkiye'nin uluslararası alanda yalnızlık vermişti.278 Bu Tek Parti Yönetimi'nde
konumuna bir de Sovyetler Birliği'nin 19 Mart alışılmadık bir durumdu. Hem güvensizlik
1945 günü vermiş olduğu nota ile somut bir oyunun bu kadar yüksek olması, hem bir
duruma dönüşen "Sovyet tehdidi" eklenmişti. oylamanın gizli yapılması, basının bir kesimi

Batı demokrasilerinin, Sovyetler'in bu ile birlikte, TBMM'de bir muhalefetin
emperyalist çıkışlarına karşı duyarsızlıktan öte doğmasına Tek Parti Yönetimi tarafından göz
anlayışlı bir tutum içinde bakmaları karşısında, yumuluyor olmasının bir göstergesiydi.279
Türkiye'nin kaderini elinde tutan Milli Şef Basın üzerinde kontrollü olsa da gevşemeler
İsmet İnönü, bu kıskaçtan kurtulmak için kendini gösterirken, Tek Parti Yönetimi'nin
ivedilikle birşeyler yapmanın zorunluluğunu tekelinde ve sıkı denetiminde bulunan Ankara
anlamıştı. radyosunda da, bu doğrultuda yayınlara
rastlanır olmuştu. Burhan Belge 16 Şubat 1944
Dış siyasi gelişmelerin etkisi çok
günü yapmış olduğu bir konuşmada; savaş
geçmeden iç siyasi yapıda kendini göstermiş
sonrası kurulacak dünyanın demokrasi
ve Tek Parti Yönetimi'nde kısıtlı da olsa bir
ilkeleriyle Atatürk'ün dünya görüşü ve
takım liberalleşme belirtileri görülmeye
Kemalizm anlayışının birbirine tıpa tıp uyan
başlamıştı. Değişik dünya görüşlerine karşın,
görüşler olduğunu ileri sürüyordu.280
Tek Parti Yönetimi'ne tutum almaları
nedeniyle "Vatan", "Tan", ve "Tasvir-i Efkar" Milli Şef İsmet İnönü, bu gelişmelerin
gibi gazetelerde, yönetim karşıtı eleştiriler yer ardından 1 Kasım 1944 günü TBMM'nin
yer kendini göstermekteydi. Hükümetin yedinci dönem, ikinci toplantısını açarken;
baskısına karşın bu gazetelerin yönetimi ".idaremiz bütün manasıyla halk idaresidir. Bu
eleştirme cesaretini kendilerinde bulmalarının idare, demokrasi prensiplerini Türkiye'nin
nedeni, savaşın "demokrat cephesinin" bünyesine ve hususi şartlara göre tekamül

204