Page 205 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Birliği'nin Türk Boğazlarına yaklaşım biçimini ulusal çıkarlarını gözeten, geleneksel
doğal karşılar biçimde yazılar sıkça kendini Amerikan siyasetini savunurken, Sovyetler'in
göstermeye başlamıştı. Örneğin "Reuter" arazi talepleri ise Truman'a göre; ".Rusya ile
ajansının siyasi yorumlarını yapan Kimche; 23 Türkiye'nin aralarında halletmeleri gereken bir
Mart 1945 günlü yazısında; ".Boğazlar mesele idi."274 Truman; "...Nitekim Mareşal
kontrolünü tanzim eden şartların müzakeresine Stalin de bu husustaki fikrimi benimle
başlanması muhtemeldir. Bunun Balkanlar'da paylaşıyordu"275 demekle, Türkiye'nin
Rusya'nın daha büyük rolünü göz önünde topraklarından bazı yerlerin Sovyetler
tutacak değişiklikler olmaksızın yapılabilmesi Birliği'ne geçmesinin o günlerde ABD'yi
şüphelidir."270 derken, İngiliz İşçi Partisi'nin ilgilendiren bir konu olmadığını da ortaya
yayın organı olan "Daily Herald" gazetesi de koyuyordu.
24 Mart 1945 günlü yazısında açıkça;
Dışişleri Bakanı Hasan Saka, 31 Mart
"...Molotov Türkiye ile 1925 Aralığı'nda
1945 günü ABD Büyükelçisi Steinhard'a
imzalanan dostluk ve tarafsızlık antlaşmasına
Sovyetler Birliği'nin Türk Boğazları
Sovyet Hükümeti'nin son vermek hususundaki
konusundaki eğilimlerinden söz etti. Ancak
niyetini haklı göstermek üzere iyi sebepler ileri
Amerikan dış siyasetine yön verenlerin bu
sürmüştür."271 diye yazmış, Sovyetler
gelişmelere önem vermemeleri yüzünden,
Birliği'ne hak verir bir tutum içine girmişti.
beklediği desteği bulamadı.276 Türkiye,
Feridun Cemal Erkin'in aktardığına Sovyetler Birliği karşısında yapayalnız

göre; San Fransisco Konferansı'ndan sonra kalmıştı.
Ankara'nın emri üzerine, Sovyetler Birliği ile
IX. Uluslararası Yeni
ortaya çıkan yeni durumu görüşmek üzere
SiyasiGelişmeler ve Türkiye
Londra'ya uğrayan Türk Heyeti, İngiliz
A. San Fransısco
Dışişleri Bakanı Eden ile görüşmüştü. Türk
KıyılarındanTürkiye'ye Esen Demokrasi
Dışişleri Bakanı Hasan Saka şerefine verilen
Rüzgarları
yemekten sonra bir ara Eden; "Görüyor
musunuz? Şayet sözümüzü dinleyip, 1945 yılının Nisan ayında Almanya'nın
zamanında savaşa katılsaydınız şimdi bu her an teslim olması beklenirken, Müttefikler
durumlarla karşılaşmazdık"272 diyerek, Atlantik Beyannamesi'nin yayınlanmasından
İngiliz Hükümetinin de olaya bakış açısını beri, üzerinde önemle durdukları, totaliter
ortaya koymuştu. ABD Hükümeti'nin diktatörlüklere karşı uğruna savaşılan kutsal
tutumunun ne olduğunu ise Truman anılarında değerler olarak dile getirdikleri,
açıkça belirtmekteydi. Truman; ".Karadeniz demokratikleşme ve demokrasi ilkelerini,
Boğazlarının; Süveyş Kanalı ve Panama şimdi tüm dünya uluslarının siyasi yapılarında
Kanalı gibi su yolları bütün dünya milletlerine egemen kılmak için, San Fransisco'da
ve gemilerine açık olmalıdır."273 diyerek Birleşmiş Milletler Konferansı'na

203