Page 191 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

çekici bir başka özelliktir.164 Varlık Kanunu'nun 12. maddesi uyarınca vergisini
Vergisi'nin bu özelliği nedeniyle Batılı ödeyemeyenlerin borçları "icra-haciz" ve
yazarlar, tümüyle Müslümanlardan oluşmuş, "zorunlu çalıştırma" yolu ile tahsil edilecektir.
yerel vergi komisyonlarını "fanatizm" ile Zorunlu çalıştırma sınırlı sayıda mükellefe
suçlamışlardı. Bu suçlamalara 1942 yılında uygulanmıştır.171 Söz konusu verginin
Tek Parti Yönetimi'nin Nazi Almanyası'nı tarhiyatının ilanından hemen sonra basında
anımsatan ırkçı eğilimlerinin büyük ölçüde zorunlu çalışma ile ilgili haberler çıkmaya
katkısı olduğu da bir gerçektir.165 başlamıştır. Sonunda vergisini
ödeyemeyenlerin çalışacakları yerler belli
Varlık Vergisi tarhiyatı vergi
olmuştur. Bunlar: Aşkale, Deveboynu Geçidi,
dairelerindeki ilan tahtalarına asılan listelerle
Van ve civarı, Erzurum, Zigana Dağı, Bitlis,
duyurulmuştur. Böylece basında ve
Elazığ, Kop Dağı, Diyarbakır, Siirt ve
kamuoyunda 15 günlük süre içinde haber ve
Palu'dur.172 Bu kamplara ise, yalnızca
söylentiye dayanan Varlık Vergisi tarhiyatı
'gayrimüslim' vatandaşlar gönderilmiştir.173
gerçeklilik kazanmıştır.166 En yüksek vergi,
CHP İstanbul İl Başkanı Suat Hayri
iki milyon lira ile gemi armatörü Berzilay ve
Ürgüplü'nün Müslüman mükelleflerin de
Binjamen kampanyasına tahakkuk
zorunlu çalışmaya gönderilmesini istemesine
ettirilmiştir. İkinci sırayı ise bir buçuk milyon
karşın, Müslüman kesimden hiç kimse çalışma
lira ile Bezmenler almıştır.167 Bu biçimde
kampında zorunlu çalışmaya alınmamıştır.
azınlıklara yönelik olağandışı vergi oranlarının
Yalnızca Feridun Paşa ve Mehmet Ali Kızan
ortaya çıkmasıyla, kamuoyunda tartışmalar ve
gibi birkaç Müslüman vatandaş çalışma
ilgili maddenin varlığına karşın itirazlar
kampına alınmış ise de hemen
birbirini izlemiştir.168
bırakılmıştır.174
Verginin 15 günlük süre içinde nakit
Çalışma kamplarındaki yaşam
olarak ödenmesi zorunluluğundan doğma ve
koşullarını Ahmet Emin Yalman175 ve Parsah
mükelleflerin para aramaları sonucu, dönemin
Gevrekyan iyi olarak nitelendirirken176
gazetelerinde sık sık azınlık vatandaşlara ait
İstanbul'dan birinci grup ile Aşkale'ye giden
gayrimenkul satış ilanlarına
Faik Ökte ve Feridun Kandemir iyi olmadığını
rastlanmaktadır.169 Çünkü, vatandaşların
belirtmektedirler. Hatta bu nedenle çalışma
ödeyecekleri vergileri gösteren ilan listelerinin
kamplarında 21 mükellef ölmüştür. Bunun
ilk başında bir milyon liranın üstünde ödeme
dışında 10 mükellef sınır ötesine kaçmıştır.177
yapacak 11 mükellefin 9'u 'gayrimüslim', diğer
ikisi de 'dönme' vatandaşlardır.170 C. Batılı Demokrat Devletlerin
VarlıkVergisi'ne Tepkileri
Hükümetin almış olduğu tüm önlemlere
karşın, azınlık vatandaşlara mensup önemli bir Varlık Vergisi'nin tarhiyatının yarattığı
kitle, vergisini ödeyememiştir. Varlık Vergisi şokun geçmesinin ardından, Batılı demokrat

189