Page 92 - Tarih Çevresi Dergisi - Ocak Şubat Sayısı 2021

tarih çevresi

yon teşkili iktiza eder. Avrupa devletlerinin umur-ı dâhiliye-yi
devlet-i aliyece olan müdahalelerini men edecek
Altıncı Sual-i Ali
esbab ve vesailin neden ibaret bulunacağı:
Avrupalılarca müdahelatı izale edebi-
Cevabı
lecek suret-i maraziyede umur-ı maliyenin ıs-
lahı, ne makule tedabire mütevakkıf olduğu: Avrupa müdahalatının meni üç emri

Cevabı mühimin sürat ve tamamı icra ve iltizamına
mütevakkıftır. Evvela Berlin Muahedesi ahkâ-
Bu sual-i âliye cevap verebilmek devlet-
mından henüz mevki-i icraya vaz ‘ olunama-
i aliyece bu babda varid-i hatır olan iki tarikten
mış olan meselelerin ihtiyar-ahu-ı hazırun
kangisine suluk edilmek murad buyurulacağını
kaidesine tevfiken hareket ve kemal-i dikkat
tayiniyle mutavakkıdır. Zira devlet-i âliye şim-
ile serien ve acilen bi’l- ifa ıslahat-ı dâhiliyeye
diye deyin hâsıl olan düyununu tezyid ettirme-
başlanmak ve bunun üzerine şurut-u muahe-
yerek yani muktedir olduğu raddede bir güne
data tevfik devletlerle bir meslek ittihaz edil-
istikraz-ı ihtiyacına düşmeyerek idare etmek ta-
rafına suluk edebilir. Bu halde varidat-ı safiye- mek, saniyen şeriat-ı mutahharece ehl-i ahd
hakkında icrası vacip olan adalet ve kavanin
sinin muktedir olabildiği miktarını tebaa-yi
iktizasına göre Avrupa devletlerinin ve teba-
ecnebiyeye olan düyununun faiz ve resül-ü?
larının hukuklarını muhafaza edecek surette
malına mahsuben tahsis ve tayin ile erbâb-ı dü-
hakikaten ifâ-i vezâif-i hükümet olunmak. Sa-
yunu iknaya çalışmak ve kusurunu mesarifat-ı
lisen umur-i dâhiliyemizin iktiza-i siyaset-i şe-
hakkına muktezisine sarf eylemek ve yahut
riyeye tatbiken ıslahı ve ona göre hizmet
umur-ı maliyenin bi-hakkı ıslahı ve tezyid-i va-
edebilecek memurin-i şeriye ve adliye ve ic-
ridata sebep olabilir ve menabi-i servet ve ma-
raatiyenin sahihen hüsn-ü intihabiyle beraber
muriyete vesile-i vusul olur. Diğer ıslahat-ı
mühimmenin icrası, niyet-i halisası ile müced- imâl ve harekâtının hemişe taht-ı nazar-ı mu-
deden bir istikrâz eylemek cihetine suluk olu- rakabe ve teftişi ciddi istikametkarane bulun-
nur. Bu surette makarızlarla? Uyuşmak ve tabi durulmasını iltizam etmek hususundan
oldukları İngiltere ve Fransa devletlerinin mü- ibarettir. İşte Avrupalıların kadimen ve halen
saadesini celbeylemek icap edip ancak bu su- saltanat-ı seniyeden talep edebileceği mevâd-
retle idare-i umur-i maliyeye dair arz-ı mütalaa ı selase-i mezkurenin mümkün olabildiği mer-
eylemek labüd ashab-ı envalin düyunu kadime- tebe icraat-ı fiiliyesine kemal-i ehemmiyetle
leriyle yeniden istikraz edilecek meblağ için is- müsaraat edildiği takdirde aynen müşahede
tikrazı ne veçhile mümkün olabileceği bilmeye olunduğu vehicle bazı memurun da muamelat
mütevakkıftır. Bu iki meslekten kangisinin hod-serane ve teehhürkerane lehinden? Tevel-
nezd-i hükümete cenab-ı şahaneden ihtiyar lüt eden fenalıkların önünün kestirilmiş olaca-
buyrulacağı buyrulur ise o cihet pes nazar-ı ğına binaen tedahüle meydan verilmemiş
dikkat ve mütaalaya alınarak ona göre varid-i olacağı ve bu babda mütteharâne hareket ise
hatır-ı kasır-ı kemteri olan mütalaa maruz tezyid-i müdahale-i şedideye bir kat daha se-
huzur-u izzet-i cenabindir nimet kılınır. bebiyet vereceği vareste-i izahdır.
Yedinci Sual-i Ali

90