Page 87 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Anlaşmanın dışında yapılan bazı da içermekteydi. Ayrıca, Suriye'den yüklenen bir
yazışmalar, Türk egemenliğini ihlal etmeyecek gemi dolusu yeni erzak da Mersin'e gelecekti. Bu
şekilde bazı kısıtlamalarla birlikte, Fransa'ya düzenlemeler, Sakarya zaferinden sonra 1922
istediği bazı imtiyazları sağladı. Yusuf Kemal, Ağustos ve Eylül aylarında Yunanlıları
Büyük Millet Meclisi Hükümeti adına Franklin- Anadolu'dan atmak için düşünülen büyük taarruz
Bouillon'a gönderdiği bir mektupla, bir Fransız nedeniyle devam etmekte olan Türk ordusunun
grubuna Harşit vadisinde demir, krom ve gümüş yeniden teşkilatlanması ve silahlandırılmasında
madenlerini 99 yıllığına işletme hakkını verdi. ana rolü oynamıştır.6
Ancak buradaki tüm kullanım hakları Türk
Ancak, aynı zamanda, Fransızların
kanunlarına göre olacak ve Ankara'nın yüzde
Çukurova'dan ayrılması Ermeniler ve sadece o
ellilik yatırım payı ve kontrolü altında olacaktı.
bölgedeki değil bütün Avrupa ve Amerika'daki
Türk Hükümeti ayrıca Fransız şirketlerinin, her
destekçileri arasında asabî bir panik yaratmıştır.
iki ülkenin de menfaatlerini sağlayacak şekilde
Fransızların Türklerle ayrı ve Ankara lehine bir
madenler, demir yolları, limanlar ve nehirler ile
anlaşma yapmasına büyük kızgınlık duyan Lord
alakalı diğer başvurularını da beklediklerini
Curzon, aynı zamanda, bu anlaşmanın ileride
ifade etmiştir. Türkiye, teknik yüksek
Türklerle girişeceği herhangi bir müzakerede
okullarında ve ihtiyaç duyulan diğer alanlarda
onun daha sert şartlar teklif etmesini aşırı
Fransız akademisyenlerin katkılarından
derecede güçleştireceğini de biliyor ve
yararlanabileceğini Fransa'ya bildirmiştir. Buna
Fransızları bir kez daha düşünmeye çağırarak,
karşılık, Franklin-Bouillon, "Fransa Cumhuriyeti
Fransız işgali esnasında Ermeni Lejyonu'nun
Hükümeti ile Ankara'nın Büyük Millet Meclisi
yapmış olduklarının ışığı altında "katliam
Hükümeti arasında varılan anlaşma kararlı ve
tehdidi" uyarısına bir kez daha dönüyordu. Bu
sürekli bir barışı gerçekleştirecek ve iki millet
sefer böyle bir şey olması daha önce de yapılmış
arasında geçmişte var olan yakın ilişkileri
olan uyarılara nazaran daha büyük bir olasılık
yeniden ihya ederek pekiştirecektir; Fransız
taşımaktaydı. Çukurova'daki Ermeniler ise doğal
Cumhuriyeti Hükümeti, Türkiye'nin bağımsızlık
olarak tam bir panik içindelerdi. Ermenilerin
ve egemenliği ile ilgili bütün sorunları bir yakın
haklarının korunacağına dair söz veren,
işbirliği ruhu içinde çözmeye gayret edecektir"5
Ankara'dan gönderilmiş bölgesel ve mahalli Türk
şeklinde umutlarını dile getirmiştir. Böylece, bir
yetkililerin, bizzat Mustafa Kemal'in kendisinin,
noktaya kadar, Kemalistler istedikleri diğer
Franklin-Bouillone Mougin ve diğerlerinin
şeyleri elde edebilmek için Bekir Sami'nin
gayretlerine rağmen, Ermenilerin bu tür sözlere
tembihlediği Misak-ı Milli'de değişikliği kabul
inanmak istemiyorlardı. Evlerini ve işlerini terk
etmiştir.
ederek yanlarına alabilecekleri neleri varsa
Hiçbir zaman yazıya dökülmemiş olsa da, arabalara ve vagonlara yükleyerek ya bu
takip eden gelişmeler göstermiştir ki Fransızlarla topraklardan kendilerini kaçıracak olan İngiliz ya
anlaşma, Çukurova'da bulunan Fransız silah ve da Fransız gemilerini beklemeye başlamışlar ya
cephanelerinin çoğunun Türklere bırakılmasını da yaya olarak Filistin ve Suriye'ye gitmişlerdir.

85