Page 81 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

verilirken, Ankara hükümetine ve Mustafa Ancak, Salih Hacıoğlu, tıpkı Şefik Hüsnü gibi
Kemal'in liderliğine yönelik artan husumeti Moskova'daki Parti liderlerinin direktiflerini
neticede dağıtılmasına yol açmıştır. hiçbir sorgulamaya tabi tutmadan ve hiçbir
şekilde muhalefet etmeden, Türk Komünist
21 Mart 1921 tarihinde Nazım (R. Öztelli)
Partisi'nin Merkez Komitesi'nin bir üyesi olarak
Bey, Şeyh Servet (Akdağ), Şerif Manatov,
Türkiye'nin Komünist hareketinde aktif siyasete
Zinetullah Nuşirevan, Salih Hacıoğlu ve partinin
devam etti.
diğer üyeleri, Çerkez Ethem ile işbirliği
yaptıkları gibi sahte bir suçlamayla Büyük Millet Meclis içinde ve dışındaki siyasal

Meclisi'nin bir gizli oturumu sırasında spektrumun sağına hareket ettiğimizde, Enver
tutuklanmışlardır. Aslında, Yeşil Ordu Paşa'nın ülkeye dönmesini savunan ve İttihat
döneminde bunlar Çerkez Ethem ile birlikte Grubu adı altında bir araya gelen diğer bir siyasi
çalışmışlardı ama şimdi, Çerkez Ethem'in oluşumu görmekteyiz. Bu grup KahyaYahya ve
Kütahya'da açıkça Ankara hükümetine karşı onun Trabzon'daki takipçileri tarafından
isyan ettiği bir dönemde böyle bir işbirliği söz desteklenmekteydi; ayrıca bir de dini
muhafazakarlar vardı. Bunlar işgalcilerin
konusu değildi. Ankara Hükümeti'nin Çerkez
atılması için Türk millî hareketine destek
Ethem'in Kuva-yı Milliye milislerini İsmet'in
vermekten çok daha fazla korkmaktaydılar.
(İnönü) Yunan işgaline karşı direniş göstermek
Bunlar, Saltanat ve Halifeliği kaldırarak,
üzere kurduğu Türk Millî Ordusu'na katma
Hıristiyan saldırılarından kurtarmak için
yönündeki çabalarına Çerkez Ethem karşı
çalışıldığını düşündükleri İslam'a dayalı
çıkmaktaydı.
toplumun yerine bir laik rejim kuracak olan bir
Ankara İstiklal Mahkemesi Nazım Bey'i hükümet kurmak suretiyle, daha sonra
suçlu bularak on beş yıl hapis cezasına çarptırdı kendilerine dönecek olan bir canavar
ve gelecekte siyasi faaliyette bulunma ve tekrar yaratmışlardı. Zaman geçtikçe, bu grupla diğer
Büyük Millet Meclisi üyesi olabilme hakkından gruplar Meclis'te tartışılan hemen hemen bütün
mahrum bıraktı. Diğerleri de mahkeme konularda karşı karşıya geldiler, ancak bu
tarafından suçlu bulunarak benzer hapis tartışmaların çoğunda Mustafa Kemal ve onun
cezaların çarptırıldılar, ancak Türkiye'yi terk destekçileri üstün gelmiştir.
etme şartı ile bir yıldan daha az bir süre içinde
affedilerek serbest bırakıldılar. Takip eden
yıllarda, Türkiye'de kalmış olan bu partinin Yunanistan Müttefiklerini Kaybediyor
üyelerinin çoğu Mustafa Kemal'in kendi Parlamentoda ve Parlamento dışında
kurduğu Cumhuriyet Halk Partisi'nin birer Türkler için en büyük endişe sebebi savaş
parçası olarak kendi fikirlerini çok daha iyi bir çabalarıydı. Fransız ordusu bu lejyonu dağıtmayı
şekilde hayata geçirme imkanı buldular. Böylece canı gönülden isteyerek denemesine rağmen

onun liderliği altında Türkiye'yi modernize Çukurova'da Ermeni Lejyonları tarafından
edecek genel siyasi hareketle birleşmiş oldular. düzenlenen saldırılar çok daha şiddetlenmişti.

79