Page 25 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

1965 seçimlerinin hemen öncesinde İsmet ABD, Türkiye’ye verdiği silahların Kıbrıs’ta
Paşa’nın CHP’nin Ortanın Solu’nda olduğunu kullanılmasına izin vermiyordu.
beyan etmesi önemli bir başlangıçtır. Bu
İsmet İnönü, “Yeni bir dünya kurulur,
dönemde Adalet Partisi’nin (AP) Ortanın Solu
Türkiye de orda yerini alır” diyerek Türkiye’nin
yaklaşımına yönelik manipülatif cevabı ise
Batı ile olan ittifakının tartışılabilir olduğunu
gecikmemiştir: “Ortanın Solu, Moskova’nın
açıklamıştır. Bu tavır, İnönü hükümetlerinin
Yolu!” sonunu getirse de, ülkenin o dönemdeki
1961 seçimlerinden istenilen sonucun antiemperyalist düşünce ortamıyla uygunluk
alınamamış olmasının da etkili olduğu bir göstermiştir. Hatta, CHP’nin sol politikalarıyla

ortamda, Türkiye ve dünya konjonktüründeki paralellik arz etmiştir.
değişmeler de dikkate alınarak yapısal bir
değişime gidilmiştir. Bu dönemde dünyada ve
Artan Özgürlükler, Solun Yükselişi ve
Türkiye’de sosyalist düşünceler büyük ilgi
Ortanın Solu Açılımı…
görmeye başlamıştır. Özellikle Üçüncü Dünya
ülkelerinin sömürgeciliğe karşı bağımsızlıklarını 1961 Anayasasının getirdiği geniş
kazanarak sosyalist eğilimli rejimler kurmaları özgürlükler ortamı, sola dönük yeni açılımlara
dikkat çekici olmuştur. da fırsat tanımıştır. Bunlardan biri Türkiye İşçi
Partisi’nin (TİP) kurulmasıysa, diğeri de
1961 seçimlerinden istenilen sonucun
1930’lardaki Kadro hareketinden esinlenen bir
alınamamış olmasının da etkili olduğu bir
grup aydının önce Yön Dergisi’ni (1961–1967)
ortamda, Türkiye ve dünya konjonktüründeki
ve ardından da Devrim Gazetesi’ni (1969–1971)
değişmeler de dikkate alınarak yapısal bir
çıkarmalarıdır.
değişime gidilmiştir. Bu dönemde dünyada ve
Türkiye’de sosyalist düşünceler büyük ilgi Bu dönemde esas tartışma ise CHP içinde
görmeye başlamıştır. Özellikle Üçüncü Dünya yaşanmıştır. İsmet İnönü’nün “Ortanın Solu”
ülkelerinin sömürgeciliğe karşı bağımsızlıklarını yaklaşımını sadece bir slogan olarak kullandığı
kazanarak sosyalist eğilimli rejimler kurmaları ve içinin de doldurulmayacağını düşünenler
dikkat çekici olmuştur. olmuştur. Ancak, gelişmeler bu yönde
olmamıştır. Zira CHP, bu dönemde samimi
olarak değişen dünya ve ülke koşullarına uyum
Kıbrıs Sorunu ve Johnson Mektubu… sağlamayı arzulamaktaydı.
1960 sonrasında dış politikada Türkiye’yi Türkiye’nin sanayileşme sürecine girmesi
en fazla meşgul eden konuların başında Kıbrıs ve sanayileşmeyle birlikte emekçi kesimlerin
Sorunu gelmektedir. Bu sorun nedeniyle, İkinci artması, göçle birlikte yaşanan kentleşme süreci
Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği ve kentli nüfus oranının hızla yükselmesi

tehdidi ile başlayan ABD ile iyi ilişkiler, CHP’nin ideolojik yenilenmesini derinden
Johnson Mektubu ile tehlikeye girmiştir. Zira, etkileyen olgulardan başlıcalarıdır. CHP,

23