Page 153 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Müdafai Hukuk Grubu'na tepki olarak kurulan ve açık oturumlarında bir hayli tartışıldı ve
gruba "İkinci Grup" denildi. Milli Mücadele sonunda, 5 Ağustos 1921 tarihli bir kanunla,
kahramanlarından Ali Fuat (Cebesoy) Paşa M. Kemal Paşa "Meclis yetkilerini üç ay
İkinci Grubun "Meclis Reisi'nin diktatörlüğe süreyle üzerine alarak başkumandanlığa"
doğru gittiğinden şüphe" ettiğini bildirir.21 getirildi.24 Bilindiği gibi, M. Kemal Paşa 23
Aslında iki grup da Kuvayi Milliye ruhunu Ağustos'tan 13 Eylül'e kadar süren Sakarya
paylaşıyor, ana hedeflerde kolayca görüş ve Meydan Muharebesini kazanmış ve Yunan
karar birliğini varıyorlardı; fakat, İkinci Grup kuvvetleri nehrin batısında Mihalıççık-
M. Kemal'in giderek Meclis'in yetkilerini ele Sivrihisar hattı gerisine çekilmiştir.25 M.
geçirmesine karşı çıkıyordu. Kemal'in BMM'den aldığı 3 ay süreli
başkumandanlık yetkisi bundan sonra 3 defa
Bu sıralar, Doğu ve Batı cephelerinde
uzatılmış ve bu yetki Meclis'in 20 Temmuz
nisbî bir sükûn hüküm sürüyordu. Kâzım
1922 günkü oturumda kendisine süresiz olarak
Karabekir Paşa'nın kuvvetleri 1920 Ekimi
verilmiştir. Ancak Meclis gerekli gördüğü
sonunda Kars'ı Ermenilerden kurtarmış ve
takdirde başkumandanlık unvan ve yetkisini
karargâhını Sarıkamış'ta kurmuştu. Batı'da ise
yürürlükten kaldırabilecekti.26
27 Mart 1921'de yeniden saldırıya geçen
Yunanlılar 1 Nisan'da II. İnönü Sakarya Zaferi'nin kazanılmasının
Muharebesin'de hezimete uğrayınca ardından İtilaf Devletlerinin Türk-Yunan
Dumlupınar gerisine çekilmişlerdi.22 anlaşmazlığını ortadan kaldırmak için çeşitli
Yunanlılar anavatanlarından getirdikleri birlik teşebbüsleri olduysa da bir sonuç alınamadı.
ve silahlarla Anadolu'daki kuvvetlerini takviye İki taraf da bütün güçleriyle savaş
ettikten sonra, 19 Temmuz 1921'de Bursa ve hazırlıklarını sürdürdüler. Nihayet 26 Ağustos
Uşak bölgelerinde saldırı harekatı başlattılar. 1922 sabahı, Türk ordusu Afyon güneyinde

25 Temmuz'a kadar aralıksız 15 gün süren Kocatepe'de Yunan kuvvetlerine saldırdı.
"Kütahya-Eskişehir" Muharebesi Türk Tarihe "Başkumandanlık Muharebesi" olarak
ordusunun "Sakarya" gerisine çekilmesiyle geçen savaş 30 Ağustos'ta Türklerin zaferi ile
sona erdi.23 sonuçlandı ve düşman 9 Eylül'de denize
döküldü. 11 Ekim 1922'de imzalanan
Bu yenilgi, Türkiye Büyük Millet
Mudanya Mütarekesi ile de Türk Milli
Meclisi'ni derinden sarstı. Yunan ordusunun
Mücadelesi'nin askeri safhası sona erdi ve
Milli Hareket'in merkezi Ankara'ya yaklaşmış
Yunan birliklerinin Doğu Trakya'yı boşaltması
olması Meclis'i düşmana karşı yeni tedbirler
sağlandı.
almaya sevketti. TBMM'nin 4 Ağustos 1921
günkü gizli oturumunda Mersin Mebusu M. Kemal Paşa Başkumandanlık
Selahattin Bey Meclis Reisi'nin "kumandayı Muharabesi'ni kazanmakla ülke içinde güç
idare etmesini" teklif etti. Konu Meclis'in gizli dengesini kendi lehine değiştirmiştir. 1 Kasım

151