Page 150 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 150
tarih çevresi
seçilecek yedi kişilik bir Heyet-i Temsiliye kalmamıştı.
kurulmasıdır. Seçim yapıldı ve Heyet
Heyet-i Temsiliye'nin sert tavrı
başkanlığına Mustafa Kemal Paşa getirildi.
karşısında Merkezî Hükümet daha fazla
Paşa Kongre'ye bütünüyle hakim olmuştu.
dayanamadı. 2 Ekim 1919'da Damat Ferid
Onun teklifiyle de "Vilayeti Şarkiye Müdafaai
Paşa sadrazamlıktan istifa ederek yerine, Millî
Hukuku Milliye Cemiyeti" adı, beyannamenin
Hareket'e taraftar Ali Rıza Paşa hükûmeti
9. maddesinde "Şarkî Anadolu Müdafaai
kuruldu. Ardından seçimler yapıldı ve 1920
Hukuk Cemiyeti" olarak değiştirilmişti. yılı başlarında İstanbul'da Mebusan Meclisi
Erzurum Kongresi'nden güçlenerek toplandı. Milletvekillerinin çoğu Kuvây-ı
çıkan Mustafa Kemal Paşa bundan sonraki Milliyeciydi. Bu itibarla Meclis, 28 Ocak 1920
çalışmalarını Sivas Kongresi'ni günkü gizli oturumunda "Misâk-i Milli"yi
gerçekleştirmeye yöneltti. Kongre çeşitli kabul etti ve 17 Şubat 1920'de kararını halk
vilâyetler temsilcilerinin katılmasıyla 4 Eylül efkârına açıkladı. Altı maddelik belgenin
1919'da toplandı ve 11 Eylül'e kadar sürdü.3 esasları Amasya Tamimi'ne dayanır, Erzurum
Erzurum'da alınan kararlar burada hemen ve Sivas Kongrelerinin yayınladıkları
aynen kabul edildi. Başlıca değişiklikler "Şarki beyannamelerde kayıtlı ayrıntıları da ihtiva
Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti"nin eder.4
"Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Gelişmelerden memnun olmayan
Cemiyeti" adını alması, Heyet-i Temsiliye üye İngilizler az sonra, 16 Mart 1920'de, İstanbul'u
sayısının yediden on altıya yükseltilmesidir. işgal ettiler ve Mebusan Meclisi'ni basarak
Mustafa Kemal Paşa bu heyetin de başkanıydı. Rauf Bey (Orbay) ile birkaç milletvekili
Sivas Kongresi'nin önemi Erzurum'da sadece arkadaşını Malta'ya sürdüler. Bu durumda
Anadolu'nun Kuzey ve Doğu Bölgeleri Mustafa Kemal Paşa 19 Mart 1920 tarihli bir
temsilcileri tarafından alınan kararların vatanın tebliğle "Selâhiyeti fevkalâdeyi haiz bir
tamamı için hukuken geçerli hale getirilmiş meclisin Ankara'da içtimaî" kararını ilgililere
olmasıdır. duyurdu.5 İstanbul'dan kaçıp gelen
Mustafa Kemal Paşa, Sivas milletvekilleriyle yeni seçilen temsilcilerden
Kongresi'nin kapandığı günün gecesinde, kurulu Büyük Millet Meclisi 23 Haziran
Heyet-i Temsiliye adına İstanbul hükümetine 1920'de Ankara'da çalışmalarına başladı. Artık
Amasya Tamimi'nde gerekli görüldüğü tarzda
telgraf çekerek padişah ile bir saat içinde
"her türlü tesir ve mürakabeden âzâde bir
doğrudan doğruya haberleşme imkânı
heyeti milliye" meydana gelmişti.
sağlanmasını istemiş, bu engellendiği takdirde
İstanbul ile haberleşmenin kesileceğini 24 Nisan 1920 tarihli oturumunda
bildirmişti. Telgraf cevapsız kalınca da Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığına
Anadolu ve Trakya'nın İstanbul ile bağlantısı seçilen M. Kemal Paşa aynı gün, kurulacak
148
