Page 43 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

İstatistik neden Matematikten ayrıdır? İstatistik, lisede ders programlarında matematikte yer almak-
tadır; yine de matematikle arasında ince farklar vardır. Matematikte amaç teoremleri kanıtlamaktır.
İstatistikte temel amaç, verileri anlamak ve karar vermek için iyi yöntemler geliştirmektir. Verileri
çevreleyen durumun ayrıntılarını bilmeden istatistiksel problemin bir anlamı yoktur. İstatistikçiler
genellikle yöntemlerini doğrulamak için matematiksel teoremleri kullanırlar, ancak teoremler ana
odak noktası değildir.

İstatistik neden matematiğin bir dalı değildir? Matematiksel istatistik, gerçek analizin bir parçası olarak
kabul edilen bir ölçü teorisi dalıdır. Gerçek sayıların aksiyomlarına kadar izlenebilir ve kesinlikle
gerçek matematiktir. Ancak uygulamalı istatistik tamamen farklı bir disiplindir. Uygulamalı istatistik-
teki düşünme türü, matematiğinkine yakın değildir. Biraz basitleştirmek gerekirse, hem istatistik hem
de matematikte saf (pür) ve uygulamalı dallar vardır. Saf (pür) istatistikçiler ve pür matematikçiler
oldukça benzerdir. Teoremler geliştirir ve kanıtlarlar. Makalelerine bakarsanız (ve uzman değilseniz),
derginin adına bakmadan birbirinden ayırt etmekte zorlanacaksınız. Ancak istatistik, cebir, topoloji
veya sayı kuramı gibi matematikteki diğer uzmanlıklar gibi bir uzmanlık alanıdır.
Uygulamalı istatistikçiler veri analistleridir. Verinin ne anlama geldiğini, nasıl gösterileceğini vb. an-
larlar. Uygulamalı matematikçiler, çeşitli matematik türlerini çeşitli alanlara uygulayabilirler. Bazıları,
istatistiğin gerçek yaşam durumlarındaki pratik problemlerle başa çıkmak için geliştirilmiş özel bir
matematik dalı olduğunu düşündüklerinden, matematik ve istatistik arasında ayrım yapma fikrinden
vazgeçecekler olabilir. İstatistikte kullanılan kavramların ve formüllerin çoğu, matematiğin geniş bilgi
tabanından türetilse de, birçok uygulamaya sahip ayrı ve bağımsız disiplin olarak ele alınır. İstatistik,
gerçek dünya olgularıyla ilgilenir. Bu nedenle, onunla tutarlı bir şekilde çalışmak; bir olasılık tanımı
elde etmemiz zorunludur. Özetlemem gerekirse, istatistik bir matematiksel bilgibilimi biçimidir.
İstatistiksel yöntemler tamamen matematikseldir. İstatistik, matematiğin olasılık, grafiksel gösterim ve
matematiğin formülleri ve prensipleri ile olası olmayan belirsiz gözlemlerin yorumlanması ile ilgilidir.
Olasılık kuramı aksiyomatik (belitsel dizge)tir, doğası gereği hala matematikseldir.

Temel fark nedir?. Matematik genellikle tümdengelimi en etkin kullanan bilim dalıdır. İstatistik
ölçümleri modelleyip bunlarla ilgilendiğinden, tümevarımlı akıl yürütmeyi kullanır. Ölçme konusu,
istatistik ve matematik arasındaki diğer bir ayrımdır. Matematikte, ölçüm tipik olarak, çoğu somut
olayla ilgilenen problemlerdeki birimleri ve kesinliği anlama anlamına gelir. Uzunluk, alan ve hacim
gibi ölçüler. Ancak istatistikte ölçüm biraz daha soyut olabilir. Örneğin, zekayı veya bir şehrin yaşam
hızını nasıl ölçebileceğinizi düşünme yöntemi v.b.

43