Page 45 - Tarih Çevresi Dergisi - Mart Nisan Sayısı 2021

tarih çevresi

(1991) ile diğer milletler gibi Türkler açısından Makedonya Türklerini Doğu ve Batı
da yeni bir dönem başlamış oldu. Makedonya Türkleri şeklinde ayırmak gerekir.
Çünkü doğu ile batı birçok yönden farklıdır. Batı
Makedonya Türkleri
Makedonya Türkleri; ekonomik, sosyal, kültürel,
Balkanların dolayısıyla Makedonya’nın eğitim ve sair bakımdan daha çok imkâna
Türklerle tanışması IV. Yüzyılda Hun sahiptirler. Doğu Makedonya Türkleri ise
Türklerinin buralara gelişlerine dayanır. Hun batıdakilere oranla daha zor durumdadırlar.
1
Türklerin Avar, Bulgar, Kıpçak ve Peçenekler Doğu Makedonya’ya bilinçli olarak bazı
takip ettiler. Bölgedeki etkinliklerinin sona hizmetler çeşitli bahanelerle götürülmemektedir.
2
ermesinden bir süre sonra XIV. Yüzyılın ikinci Böylece Türklerin kendi kimliklerini
yarısında ise Osmanlı hakimiyeti ile bey yüz yılı kaybetmeleri sağlanmaya çalışılmaktadır.
aşacak olan dönem başlar. Dedeli, Çalıklı, Gökçeli, Alikoç, Kocaali... gibi
yerlere başta Türkçe eğitim olmak üzere birçok
1292 yılından itibaren, Makedonya’nın yönden hizmet tam gitmediğinden dil, din, kültür
bazı yerlerine Batı Anadolu’dan gelen Selçuklu
açısından bölge Türkleri zayıf durumdadırlar.
ve Osmanlı Türkleri yerleşmeye başladılar. 3 Buna birde ekonomik sorun eklendiğinde durum
Türk ailelerin gelişiyle Türk şehir anlayışına
daha da vahim bir hal almaktadır.
uygun şehirleşmede vakıf müesseseleri önemli
bir yere sahiptir. Üsküp’teki Yahya Paşa Bugün Makedonya Türkleri, her türlü
Mahallesi, Manastır’daki Asmalı köyü gibi. 4 olumsuzluğa rağmen, benliklerini ve Türk
Kültür değerlerini korumaya, milli-manevi
Osmanlı döneminde, Selanik, Üsküp,
unsurlara bağlı kalmaya devam etmektedirler. 7
Manastır, Serez, Köprülü, Kalkandelen, Gostivar
gibi şehir ve kasabalardaki nüfusun büyük Sivil Toplum Kuruluşlari
çoğunluğunu Türkler oluşturuyordu. Ancak
5
Türk hâkimiyetinden sonraki dönemde çeşitli Genel olarak bakıldığında toplumda;
sebeplerle bölgedeki nüfusun azaldığı görülür. politik, ekonomik ve sivil örgütlenme diye üç
alanın varlığından bahsedilebilinir. Bu
Bugün Türkler, Batı Makedonya’nın bağlamda toplumu her yönüyle etkileyebilen ve
Gostivar, Kalkandelen (Tetovo), Ohri, Struga, şekillendirebilen sivil kuruluşların varlığı önemli
Manastır (Bitola), Kırçova, Debre bölgelerinden bir yer tutar.
başka, başkent Üsküp (Skopje) ile Doğu
Makedonya’nın Köprülü (Veles), Valandova, Sivil Toplum Kuruluşları; ekonomik çıkar
Ustrumca, Radoviş, İştip bölgelerinde yaşarlar. 6 veya siyasi iktidarı ele geçirme gayesiyle hareket
etmeyen, gönüllülüğün esas alındığı, katı bir
II. Dünya Savaşı sonrasında mevcut örgütlenmeyi ön görmeyen kuruluşlardır. Daha
yönetim, bölgedeki Türk varlığını yok sayarak
basit bir ifadeyle hükümet /devlet dışı bir
Debre, Resne, Radoviş, Üsküp gibi bölgelerde
örgütlenme şeklidir.
ve bunlara bağlı köylerdeki Türklerin Türk
olmadıkları iddiasında bulunmaktaydı. Bu arada Sivil Toplum Kuruluşları; iktidar düzenini
bazı siyasi gelişmelerinde etkisiyle Arnavutlar ve onun dayanaklarını insani değerler ve
da Türkleri ‘Türkleşmiş Arnavutlar’ olarak yurttaşlık değerleri açısından sorgulayan,
göstermeye çalışıyorlardı. eleştiren, daha iyisini ortaya koymaya

43