Page 39 - Tarih Çevresi Dergisi - Mart Nisan Sayısı 2021

tarih çevresi

sorunlar yaşayan Dobruca Türkeri’nin Milli fakat beşerin fevkinde olan Kemal Atatürk,
uyanışlarında etken ve yapıcı olan unsurların milletinin ruhundan kopan faziletleri ile tam ve
başında, Anadolu’da Atatürk’ün sevk ve idare olgun bir zattı.” sözleri ile Atatürk’ün en iyi
ettiği Kurtuluş Savaşı ve bundan sonraki devrim millet temsilcisi olduğunu belirtmekteydi. 7
hareketleri gelmektedir. 4 I.Dünya Savaşı II. Dünya Savaşı sonrasında da Romen
sonundaki işgalleri ve Kurtuluş Savaşı halkının ve tarihçilerinin Atatürk’e olan ilgisi
yıllarındaki gelişmeleri yakından izleyen devam eder. 1963’te ‘Lumea’ (Dünya)
Dobruca Türkleri; sosyal, dinsel ve ulusal gazetesinde, ‘Atatürk’ün ölümünün 25. yılı’
alanlarda yapılan Türk devrimlerini tereddütsüz başlıklı yazının yayınlanması, 1975’te Petre
benimsediler. Ghiata’nın ‘Atatürk’ adını verdiği bir kitap
İttihat Terakki cemiyetindeki ihtilalci yayınlaması, Romen tarihçilerden N. Iorga ve N.
gençliği, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Titulescu’nun ‘Neamul Romanesc’ (Romen
Savaşındaki kahramanlığı, Türk medeniyetini ve Halkı) adlı gazetede Atatürk ve devrimlerine yer
8
devlet kurumlarını çağdaşlaştırma çalışması, vermeleri gibi yayınlar bunu göstermektedir.
siyasi ve felsefi görüşleri, hayatı ve çalışma Bu arada Romanya Türklerinin de Atatürk
tarzı, Mustafa Kemal’e daha hayatta iken ile ilgili çalışmalarda bulunduklarını belirtmek
Türkiye’de ve dış ülkelerde saygı ve önem gerekir. İttihat Terakki’nin kurucularından Dr.
kazandırdı. Bu bağlamda Romenler de Atatürk’e İbrahim Temo da Dobruca’daki Türklere hizmeti
hak ettiği değeri vermeye çalışanlardandır. geçenlerdendir. Siyasi faaliyetler neticesinde zor
25 Haziran 1920 tarihli ‘Dimineaşa’ durumda kalan ve Romanya’ya yerleşen İbrahim
(Sabah) gazetesinde Mustafa Kemal’in Temo 1937 yılında “Atatürk’ü Niçin Sevdim ” 9
öncülüğündeki harekete, 29 Ekim 1923’te adlı eserini yayınladı.
Cumhuriyetin ilan edilmesine Romen basınında 1969’da M. Ali Ekrem ‘M. Kemal
yer verilmesi, Romenlerin Mustafa Kemal’e olan Atatürk – Fauriteral Turcie Moderne’ (M. Kemal
hayranlığının önemli göstergelerindendir. Ayrıca Atatürk – Modern Türkiye’nin Kurucusu)
Dobruca’da Türkçe yayınlanan ‘Türk Birliği’ kitabını yayınladı. 10 M. Ali Ekrem, Romen
gazetesi de Mustafa Kemal’in reformlarına yer halkına Kurtuluş Savaşı, Atatürk ve Türkiye
vermekteydi. 5 Cumhuriyeti hakkında verdiği bilgilerle
1930’da ‘Biblioteca Pentru Toçi’ Atatürk’ün önemini göstermeye çalıştı. 11
(Herkesin Kütüphanesi) başlıklı kitap 1878’de Dobruca bölgesi Romanya’ya
koleksiyonunda M. Kemal’in hayatı ve terk edildiğinde bölgede birçok medresenin
gerçekleştirdiği devrimlere geniş yer verildi. Söz mevcut olduğu bilinmektedir. Osmanlı
konusu eserdeki yazıyı yazan Th. Martinescu döneminden kalma medreselerdeki eğitim uzun
Asau, milletinin kurtuluşuna vesile olan Mustafa yıllar devam etti. 12 Ancak, sosyalist rejim
Kemal’den övgüyle söz ediyor. 6 döneminde diğer haklarla birlikte Dobruca
Atatürk’e ve Türkiye’ye önem veren Türkeri’nin eğitim hakları da engellendi.
Romenler, 1938’de Atatürk’ün ölümünden Dobruca Türkleri varlıklarını devam ettirmek
duydukları üzüntüyü belirterek, dost Türk için eğitim ve öğretime büyük önem verdiler.
halkının yanında olduklarını bir kez daha Bölgede yaşayan Türklerin okul düzeni
gösterdiler. Nitekim, 12 Kasım 1938 tarihli hakkında ilk önemli bilgiler Müstecip Ülküsal
‘Romania’ gazetesi, “insanlar arasında yaşayan, tarafından verilmektedir. 13

37