Page 74 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi tarih çevresi

ikameci imalat gibi faaliyetlere yöneldi. istihdam ederler. Gerek toptan gerekse bölgesinin başlıca ihraç kalemleri tiftik, yün, ve bir pulluk imal atölyesi bulunduğu bilinen

Ankara’da da durum genel resimden farklı perakendeci ithalat tacirleri Manchester’ın afyon, sarı cehri, kitre, buğday, deri ve halı/kilim Ankara’da belirgin bir sanayileşme
değildi. basmalarını, Glasgow’un şal ve müslinlerini, iken, demiryolunun tarım üzerindeki etkileri görülmüyordu. Bu durum Ankara’nın pamuk,
42
“Genel olarak söylemek gerekirse, Sheffield’ın çatal bıçaklarını, Birmingham’ın sonucu buğday ve tahıl üretimi ve ihracatı ilk tütün, susam, keten, kenevir, gibi sınai bitkileri
nüfusun Müslüman kesimi tarım, hayvancılık ya silahlarını, Wolverhempton’ın metal eşyasını, sıraya yerleşti. Tarımsal üretimin yanı sıra ticaret önemli miktarlarda yetiştiren bir bölge ya da
da sürü yetiştirmekle uğraşırken, Hıristiyanların kaba İngiliz çanak-çömleklerini ve camını, hacmini de genişleten demiryolu böylece kömür, demir, madenler gibi hammaddelere
arasından ihracatçılar, mülk sahipleri, sarraflar, Fransa ve Avusturya’nın kumaşlarını, kahve, bankacılık ve sigortacılık faaliyetlerinin de sahip olmaması kadar demiryolu hattının burada
acenteler, dükkâncılar, mültezimler vs. çıkar. şeker ve tütün gibi kolonilerden gelen malları ve Ankara’ya gelmesini sağlamış görünmektedir. bitmesi ile de ilgiliydi. Ankara bu tür ürünlerin

İnanıştaki bu farklılık öylesine keskindir ki, petrol ürünlerini pazarlarlar.” Hıristiyanlar İktisadi değişim süreci ve demiryolu Ankara’nın toplanıp işlendiği bir merkez ol(a)madı; çünkü
kendi başına iş yapan bir Müslüman yoktur ya ayrıca sarraflık, faizcilik, aşar ve vergi toplama, tarımsal gelişme potansiyelini kapsamlı bir hem bu tür ürünleri Ankara’ya ulaştırmak ancak
da kendi elleriyle toprağı işleyen bir Hıristiyan mezatçılık, taş ustalığı, mermercilik, inşaatçılık, şekilde destekler ve ortaya çıkarırken bölgede ve karayolu ile mümkündü ve karayolu ile
çok nadirdir.” Müslümanlar devlet memuru, amelelik, marangozluk, boyacılık, camcılık, şehirde sanayileşme yönünde bir etki yaratmadı. taşımacılık çok maliyetli bir usuldü hem de
39
öğretmen, ilmiye mensubu, emlak sahibi, mobilyacılık, dokumacılık, aşçılık ve XX. yüzyıl başlarında birkaç kiremit ve yağ Ankara kendi ürettiği afyon, boya hammaddesi

hayvan yetiştiricisi, at ve sığır taciri, hububat ve konfeksiyonculuk da yapıyorlardı. Terzilik, imalathanesi, ayrıca buhar makineli iki değirmen kökler gibi ürünleri de demiryolu aracılığıyla
un taciri, kasap, fırıncı, meyve, sebze ve mandıra ayakkabıcılık, gümüş kuyumculuğu, başka piyasaların hizmetine gönderiyordu.
ürünleriyle baharat, urgan-halat, odun, kömür mücevhercilik gibi mesleklerle hem Türkler hem
satıcısı ve bakkallık gibi meslekler icra ettiği de Hıristiyanlar uğraşıyordu.
ifade ediliyordu. Serbest meslek sahiplerinin Ankara’da ikamet eden az sayıdaki
“genellikle sermayeyi sağlayan ve hesapları Avrupalı ise “ticaret, acentelik, doktorluk ve

tutan Hıristiyan ortakları vardır. Özellikle eczacılık gibi işlerle” uğraşıyordu. 41
Türklerin meşgul olduğu zanaatlar
ayakkabıcılık, demircilik, demir ve bakır
işletmeciliği, katırcılık, sakalık ve hamallıktır. 6) Sonuç Yerine
Büyük bir kesim köylerden ürünleri toplamak Ankara, Osmanlı İmparatorluğu’nun XIX.
üzere Hıristiyanlar tarafından istihdam edilen yüzyıldaki iktisadi değişim sürecine yüzyılın

simsar ya da aracılardır ve bunlar komisyon ya sonlarına doğru, özellikle şehre demiryolunun
da ücretle çalışırlar.” 40 ulaşmasından sonra, daha hızlı katılmış

“Hıristiyan cemaatler, bilinen profesyonel görünmektedir. Demiryolu ile ulaşım
sınıflar, ruhban[lık], avukatlık, doktorluk dışında sağlanmasından sonra bölgede nüfus artışı
toptan ticaret, bölgenin özel ürünlerinin alım hızlandı, tarımsal üretim ve buradan sağlanan
satım ve taşımacılığı ile uğraşırlar ki bu ürünler vergi gelirleri önemli artışlar gösterdi. Tarımda
tiftik, koyun yünü, tuzlanmış deri ve post, afyon, modern teknikler ve aletler kullanımı başladı,

kitre ve sarı cehridir. Bunlar önemli sayıda yün devlet bitki ve hayvan yetiştiriciliğini
ve tiftik ayıklayıcısı, simsar, kâtip ve yardımcı geliştirmek için aktif politikalar izledi. Ankara

72 73