Page 131 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi tarih çevresi

32 Mazhar Müfit Kansu, a.g.e., Cilt .1, 1966,s.l49 39 Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi,
Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyeti'ne,
33 Bilal N. Şimşir, a.g.e.,..., s. 118
2. Kitap,Bilgi Yayınevi, Ankara, 1992,s.98
34 Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, Cilt,II,
40 Yunus Nadi, a.g.e.,s.264; Şerafettin Turan,
İstanbul,201 l,s.27 Türk Devrim Tarihi, 2., s. 126 Ankara Mebuslarının

35 Suavi Aydın vd., a.g.e., s.346 41 Bilal N. Şimşir, a.g.e., s. 190 Osmanlı Mebusan Meclisindeki
36 Mazhar Müfit Kansu, a.g.e., Cilt II,s.507; 42 Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi, 2. s.
Naşit Hakkı Uluğ, Hemşehrimiz Atatürk, 126-127 Faaliyetleri *
İstanbul, 1981,s.260 43 Kemal Atatürk, a.g.e., s.303

37 Suavi Aydın vd, a.g.e., s.350, 44 Bilal N. Şimşir, a.g.e., s.212 Prof. Dr. Selda Kılıç**

38 Kemal Atatürk, Nutuk, s.246 45 Oğuz Aytepe, "Ankara'nın...", s.20-22.

1876’da Kanun-ı Esasi’nin ilanıyla birbirine karışarak geliştirdikleri ortamın
parlamenter bir sisteme geçen Osmanlı Devleti, üreteceği siyasal kuruluşlar kendilerini yaratan
II. Abdülhamit’in biraz da baskı altında açtığı koşulların etiketlerini taşımışlardır. Bunun
Meclisi, 1877- 1878 Osmanlı-Rus Savaşını
yansıması olarak da Meclisteki görüşmelerde
bahane edip kapatması ile 1908’de meclisin
hareketli ve değişken bir durum ortaya çıkmıştır.
yeniden açılmasına değin geçen dönemde

Osmanlı aydınları büyük çabalar sarf etmişlerdir. Bu çalışma da Meclis-i Mebusan Zabıt
Yakın tarihimizde “İkinci Meşrutiyet” olarak Cerideleri temel kaynak olarak kullanılıp, II.
anılan dönem (1908- 1918) aynı zamanda çok Meşrutiyet Dönemi Meclis-i Mebusanında
partili rejiminde başlangıcı sayılabilir. Aslında özellikle Ankara Mebuslarının en etkinlerinden
II. Meşrutiyet on yılının yarısını (1908- 1913) olan Hacı Mustafa Efendi, Mahir Said Bey,
çok partili, diğer yarısını da tek partili rejim Mehmet Talat Bey’in konuşmaları ve üzerinde

olarak yaşamıştır. durdukları konular ele alınacaktır. Ayrıca bu
II. Meşrutiyetin ilan edildiği dönemde dönemde Mecliste daha az etkinliği olduğunu
hem iç hem de dış olaylar ayrılmaz biçimde düşündüğümüz, Ankara Mebusu olan Kasım

* “Osmanlı Mebusan Meclisinde Ankara Mebusları ve Faaliyetleri (1908-1918)” (Ankara Members of the Ottoman
Parliament and Their Activities:1908-1918) Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu Bildiriler,25-26 Ekim 2011,
1.cilt, s.463-489, Ankara 2012. (Bu çalışma adı geçen sempozyumda yayınlanmıştır. (İlaveler ve düzeltmelerle
yeniden yayına hazırlanmıştır.)
** Ankara Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi

128 129