Page 52 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

ve şimâlden etrafını kuşatmış olan Islav hâilinin dehşeti yetip dururken Bulgaristan nâmıyla cenûb
cihetinde dahî bir Islav hükûmetinin te’sîsine ma’nen ve fî’len yardım etmiş olmalarından dolayı
Romenlerin nedâmetleri derece-i kemâldedir Gerek şu hâl ve gerek zîr-i himâyet-i Saltanat-ı seni-
yyede bulundukları müddetçe kavmiyet ve mezheb ve lisânlarının ve selâtin-i a’zam hazerâtı tara-
flarından ihsan buyrulmuş olan imtiyâzât ve müsâadâtın zerresine halel gelmemek şartıyla tamami-i
muhâfazasına muvaffak olmuş ve Devlet-i âliyye’den hiçbir vakitte bi-eyyi vechinkân ednâ-yı mertebe
fenâlık görmemiş olmalarını der-hatır ettikçe Romen milleti hayliden hayli uyanmış ve Islav dâhiyyesi
karşısında bekâ-yi hayat-ı milliyeleri kaziyyesinin Devlet-i âliyye’nin menâfi-i mülkiyesinden ayrıl-
madığı indlerinde pekiyi anlaşılmıştır.

Vâkıa ahvâl-i ma’rûzadan ve teemmül-i encâmdan mütevellid olan işbu hissiyâta ve Devlet-i
âliyye hakkında olan emniyet ve itimâda Romen millet ve hükûmetinin sûret-i umûmiyye de iştirâk
ettiğini iddiâ’ etmek ve bugünkü günde Romanya da ve husûsen Boğdan cihetinde Rusya politikasını
tervic eden yoktur demek câiz olamaz ve câ-be-câ ser-kâr de ve müteneffizân memleket meyânında ve
âlâyiş-i medeniyet-i garbiyeye meftûn olan nev-resîdegân içünde hâlâ ez-dil ü cân Rusya’ya mâil ve
bir takımda Avusturya politikasına mütemâyil kimseler görülegeldiği ve bunlarda bizi nazar-ı bürûde-
tle görenler çok olduğuna inkâr olunamaz ise de erbâb-ı hükûmetin ekseriyeti ve efkâr-ı umûmiyyenin
en büyük kısmı Rusya’dan müteneffir ve Avusturya’nın niyyât ve tasavvurâtından müteharriz ve Dev-
let-i âliyye’ye muhibb ve meyyâl olub bunlar kudret-i Osmâniye’nin aktâr-ı şarkiye de daha pek çok
huremâta mukâvemet-i kâbiliyet ve kifâyetinden kat’a ümitsiz değildirler.

Devlet-i âliyye’nin politikaca çekmekte olduğu hıyânetler Romanya da nazar-ı teessüfle görüldüğü
misillû devletin ve tebaa-yı şâhânenin hayır ve selâmetini mûcib olan ahvâl memnûniyetle telâkki
olunmakta ve binâenaleyh sâye-i hazret-i mülûkâne de Almanya ile hâsıl olan münâsebât hasene-i
meveddet ve muhabbet pek hüsn-i te’sîr etmektedir Islav seyline sedd-i sedîd olacak olan ve Avusturya
devletini dahî kendisine isnâd olunagelen makâsid-i muzırradan alıkoymağa da her çare add edilen
Almanya ve Avusturya ve İtalya ittifâk-ı müsellesine Devlet-i âliyye dahî dâhil olur ise ittifâk-ı mez-
kûrun bi’t-tab’i kuvvet ve te’sîri artacağından ve Avrupa da bekâ-yı muvâzene-i düveliyeyi sınamış
olarak te’sîs edecek bir ittifâk-ı kaviyyeden en ziyâde hisse-mend-i selâmet olacak akvâmın biri de
Romen[2] milleti olduğundan Saltanat-ı seniyyenin emr-i mühimme muvaffakiyeti Romanya da cid-
den ârzû olunmaktadır hattâ Romanya kralı imparator __ olan karâbeti cihetle bi’t-tab’ mürevveci
olduğu Almanya politikasını Devlet-i âliyye’nin iltizâm ve tercîh buyurmasını ve ıslâhât-ı askeriye
ve mülkiye içün Almanya erbâb-ı ma’lûmâtına mürâcaat buyrulmuş olmasını gâyet sitâyiş ve takdîr
eylediğini bi’d-def’ât çâker-i keminelerine söyledi.

Tafsîlât-ı meşrûha Saltanat-ı seniyyece bugünkü günde müttehaz olan politikaya Romanya hükûme-
tinin cesim memnûniyetle baktığını ve kendisinin dahî Devlet-i âliyye ile münâsebâtını hakikaten bir
samîmî esâs üzerine temhîd etmeğe tamamiyle müstaidd olduğunu arz etmek maksadından ibârettir
ve şimdi Bükreş’te Hâriciye Nâzırı Mösyö Sturza’nın Rusya politikasının en büyük husemâsından ol-
ması ve bizim hayır ve selâmetimizi isteyen takımda bulunması dahî meşhûd olan istîdâdın kuvvetini
arttırmaktadır.

Binâenaleyh mütâlaat-ı kâsır-âneme göre bizce Romanya ile bir derece daha hüsn-i i’tilâf yoluna

52