Page 41 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Süleyman Hurşid Bey (1846 - 1885)

Giriş

Süleyman Hurşid Bey, Hariciye Nezareti’nin öneminin artmasıyla beraber Nezaret kalemlerine
dâhil olarak buralarda yetişen Osmanlı bürokrat tipine bir örnektir. Süleyman Bey, babası Mehmed
Hurşid Paşa sayesinde bürokratik hayata aşinadır. Ancak kalemde ve hariciye alanında yükselmesi
paşazade olmasıyla tamamen bağlantılı olmayıp kâtiplik ve hariciye mesleğindeki kabiliyeti Mabeyn-i
Hümayun ikinci kâtipliğine ve Bükreş Sefareti elçiliğine değin yükselmesindeki temel etkendir. Süley-
man Hurşid Bey, Osmanlı İmparatorluğu tarafından Romanya’nın tamamen bağımsız olması ertesinde
ülkeye gönderilen ilk yerleşik elçi olması sebebiyle hem hariciye tarihi hem de Osmanlı-Romanya il-
işkileri açısından önemli bir yere sahiptir. Süleyman Bey Bükreş sefirliği sürecinde Osmanlı-Romanya
ilişkilerini düzenlemiş, Dobruca Müslümanlarının durumunu iyileştirmeye çalışmış ve Romanya’daki
Ermeni komitacılığına karşı faaliyetler yürütmüştür.

Süleyman Bey’in Bükreş sefirliğinin ilk döneminde “Süleyman Sabit” mührünü kullanması kimi
kaynaklarda bu isimle anılmasına sebep olmuştur.2 Arşiv vesikalarında, salnamelerde ve Mehmed
Süreyya Bey’in Sicill-i Osmanî adlı eserinde ise adı Süleyman (Hurşid) olarak zikredilir. Başbakanlık
Osmanlı Arşivi katalogunda Süleyman Hurşid Bey’e ait sicil kaydı bulunmamaktadır. Babası Mehmed
Hurşid Paşa’ya ait biyografilerde kısaca kendisinden bahsedilir. Süleyman Bey’in hayatına dair asıl
bilgilere ise Hariciye Nezareti’nin 1302 tarihli salnamesinde yer alan hal tercümesi ve Sicill-i Os-
manî’de bulunan kısa bir bölümden ibarettir. Devlet Salnamelerinde ise adı 1287 senesinden itibaren
mevcuttur. Bu kaynaklar ne yazık ki Süleyman Bey’in eğitimi, ailesi ve taşra hizmeti3 gibi konularda
yeterli bilgi ihtiva etmez.

Süleyman Hurşid Bey’in Yaşam Öyküsü

Süleyman Hurşid Bey, 5 Mart 1846 (7 Rebiyülevvel 1262) tarihinde Tekfurdağı’nda (Tekirdağ)
dünyaya geldi.4 Babası Mehmed Hurşid Paşa5 (1813? - 1881)6, annesi Çelebi Ağazade kızı Esma
Hanım’dır (? - 1885).7 Süleyman Bey, ailenin en büyük erkek çocuğu olup kardeşi Nisan-Temmuz
1912’de ser-kurenalık görevini yürütmüş8 olan Mehmed Halid Bey’dir (24 Ekim 18609-- 1 Mayıs
1916 10). Süleyman Bey’in babası Mehmed Hurşid Paşa, Musullu Abdülcelilzade Yahya Paşa’nın köle-
si olup efendisinin kendisine iyi bir eğitim aldırtması sayesinde genç yaşında Hariciye Mektubi Kale-
mine girmiştir. Hurşid Paşa’nın her iki oğlu da babaları gibi erken yaşta kaleme girmiştir. Süleyman
Bey, 1860 yılı ortalarında (1276 senesi evahirinde) henüz 15 yaşında iken Hariciye Mektubi Kale-
mine; Halid Bey de 1876 senesinde 16 yaşındayken Adliye Nezareti Mektubi Odasına dâhil olmuştur.11
Hurşid Paşa, 1861 senesinde Şam ve çevresindeki olaylar üzerine bölgeye gönderilen Keçecizade
Mehmed Fuad Paşa’nın maiyetinde Şirvanizade Mehmed Rüşdü Paşa ile beraber yer almıştır. Hurşid
Paşa’nın bu maiyette bulunmasında Tahdid-i Hudud Komisyonu’ndaki faaliyeti ve doğu hududu hak-
kındaki bilgisi etkili olmuştur.12 Hurşid Paşa bu görev için Süleyman Bey’i de yanında götürmüş ve

41