Page 97 - Tarih Çevresi Dergisi

iSTANBUL BAYEZiD DERSiAMLARINDAN ORDU AYBASTILI MEHMED OGLU MUSTAFA
ASIM EFENDi'NiN iCAZETtNarAihMçEeSviNreEsiGORE ORNEK iNSAN MODELi

degil oncelikle kendi nefsi ve biitiin miisliimanlar oldugunu ozellikle belirtir.
Aslmda icazetin bu boliimiinde, inarn;, dii§iince ve davraru§ normlarm1
kapsayan bir takun ogiitler gergevesinde ornek bir insan modeli gizilmektedir.
Dolayis1yla, icazete diploma i§levi di§mda, davram§ egitimi ve bu egitimin
siirekliligini saglama i§levi de yiiklenmektedir. icazetname sahibi topluma
sadece belli bir alamn uzmam olarak degil takip edilmesi gereken bir model
olarak sunulmaktad1r. Ve kendisinden toplum iginde hayat boyu bir siirekli
egitim sorumlusu gibi davranmas1 istenmektedir3•

i§te bu bildiride ben, istanbul Bayezid dersiamlarmdan Ordu Aybast1h4
miiderris Mehmed oglu Mustafa Asim Efendi'nin, 1901 yilmda istanbul'da,
hocas1 Arapkirli Hiiseyin Avni Efendi'den5 ald1gi icazetteki6 verilerden7
hareketle belirledigim ilkeler gergevesinde, o donemde yeti§tirilmek istenen
ornek insan modelini gizmeye gah§acag1m.8

3

icazetlerin bu lasm1, bazan 90k k1sa, hatta bir iki ciimleden ibaret oldugu gibi bazan da dort be§ sayfaya
kadar uzayabiliyordu. Bizirn burada inceledigirniz icazet'de dort bui,:uk sayfadlf (s. 15 - 19). Taslakta
ise daha uzun olup dokuz sayfadtr (s. 28 -36).
4 Ordu Aybastth Mustafa Asun (Yediy1ldiz), Aybash'nm Ho§kadem koyiinde l873'te dogmu§ ve ayru
kiiyde 1945 y1lnda vefat etmi§tir. Ho§kadem, bugiin Ordu iii Kabala§ il9esinin mahallesidir. Babas1
tanmla iigra§an Mehmed Aga idi. Dedesi ise rical-i ilmiyeden Molla Omer Efendi idi. <;:ocukluk yB§­
lannda kiiyiinde mektebe devam ederek karde§i Salih Zeki ve dedesi Aybastth Ali oglu bmer'den ilk
tahsilini ahyor. 1883'ten itibaren Kur'an ktraati'ni Miiftiizade Mevllina Muhammed e§-Sehid'den
iigreniyor ve Aybastt Medrese'sinde altt y1l Aybastih Hoca Erzenzade Mevlana Siileyman Fevzi'nin
yanmda tahsiline devam ediyor. 1889-1891 yillan arasmda Amasya'da Agralaye (Dagralaye) medre­
sesinde okuyor. 1893-1894 istanbul Ayasofya'da Cedid Mehmed Efendi Medresesi'nde, 1895-1901
istanbul Koska'da Hekim <;:elebi Medresesi'nde tahsil giirerek 1901 y1lmda Arapkirli Hiiseyin Avni
Efendi'den icazet almay1 ba§anyor ve liyakat madalyas1 ile iidiillendiriliyor. I902'de ru'us irntiharn­
na girerek ba§arw. oluyor ve ayru ytl Bayezid Carniinde tedrise ba§hyor. I908'de kendisine istanbul
miiderrisligi ruus-i hiimayunu tevcih ve ita buyuruluyor. 1914'te talebelerine icazet veriyor. (Diyanet
i§leri Ba$kanhg1 Ar§ivi'ndeki Sicil Dosyas1'nda bulunan ve kendisi tarafindan doldurulmu§ olan Sicill-i
Ahval kayd1 ile iigrencilerine verdigi icazet taslagmdaki (Ozel Ar$ivimizde bulunan niisha) verilerden
hareketle iizetlenmi§tir). Daha sonra Ho§kadem'e diinerek 1945 y1!tnda vefatina kadar orada ya§tyor.
Ancak, orada da bo§ durmuyor. Yine egitim ogretime devam ediyor. Bu koyde yeti§tirdigi ki$ilerden ba­
zilan Cumhuriyet diineminde smavlara girerek ba§ar1 giisteriyorlar ve mii.ftil olarak giirev yap1yorlar.
' Arapkirli Hiiseyin Avni (Karamehmedoglu, 1864 - 1954), Arapkir'de iptidai ve ril$di tahsilini
tamarnladtlctan sonra lspanak91zade Mederesesi'nde Mustafa Fevzi Efeodi'deo, daha sonra da istan­
bul'da Bayezid dersiarnlarmdao Bayburtlu Hiiseyin Hiisoii ve Bodrumlu Omer Liitfi efeodilerdeo ders
alm1§hr. 1305 (1877/1888)de Bayezid Carniinde ders vermeye b8§lam1§tlf. 14 sene sonra 85 talebeye
icazet vermi§ ve altm liyakat madalyas1 ile iidiilleodirilmi§tir. ikioci defa Laleli camiiode dersler okut­
mu§ bu guruba da 1324 (1906/1907) y1hnda icazet vermi§tir. 1320 (1902/1903) - 1924 y1llan arasmda
suas1yla Darill'f-iinuoda ilmi kelam miiderrisligi, Me§ihat1 islamiyye Ders Vekaleti Meclisi Mesalihi
Talebe Azabg1, Fatih'te Sahm Medresesi Edebiyat-1 Arabiyye Miiderrisligi, Siileymaniye Medresesi
Miidilrliigii, Daril'l-hikmetii'l-islamiyye Azahg1, Daril'l-hikmetii'l-islamiyye R.iyaseti gorevlerinde bu­
lunmu§tur. Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile medreselerin ve Daril'l-hilaoe'oin ilgas1 ilzerine 1926 tarihinde
Biiyiik Millet Meclisi karanyla Daril'l-fiioun'un ilahiyat Fakilltesi hadis ve tarih-i hadis, ilm-i kelam
dersleri miiderrisligioe tayin olunmu§, 1934 seoesiode ilahiyat Fakiiltesi'oin ilgas1 ve Daril' 1-fiiounun
Oniversite'ye donii§tiirillmesi ilzerine emekliye aynlnu§tlf. 1330 (1911/1912) 'da Huzur Dersleri Mu­
hataphg1'oa tayin edilmi§, diirt ytl sonra Mukarrirlige terfi etmi§ ve bu giirevini de 1341 (1922/1923)
y1lma kadar devam ettirmi§tir. Biiyiik bir din alirni idi. Dordii bas1lm1§ diirdii bas1lmam1§ sekiz eseri
vardtr. Daha geni§ bilgi ii,;io bkz. Ebul'ula Mardin, Huzur Dersleri, Yay. Haz., i. Sungurbey, istanbul,
1966, c. II-III, s. 127 - 132.

6

el-Hafiz Mustafa Asun bin Mehmed el-Orduvi'oin Ebu's-Sa'd Hiiseyio Avni el-Arabgiri'deo alchg1

103