Page 96 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

iSTANBUL BAYEZiD DERSiAMLARINDAN ORDU

AYBASTILI MEHMED OGLU MUSTAFA ASIM

İESFTEANNBDUiL'NBAiNYEZiİCDADZEERTSNİAAMMLAERSINiNDAENGOORDRUE AOYRBANSETIKLI MEHMET
iONĞSLUANMUMSTOAFDAEALSiIM EFENDİ'NİN İCAZETNAMESİNE GÖRE ÖRNEK
İNSAN MODELİ

Prof. Dr. Bahaeddin YEDiYILDIZ Bahaeddin YEDİYILDIZ
Hacettepe Oniversitesi

icazet ya da icazetname, Islam diinyasmda, adma diizenlenen ki§inin
ilimde, egitim ve i:igretimde ya da herhangi bir sanat ve meslekte yeterli ve
yetkili oldugunu gi:isteren beige, yani diplomad1r. icazette, Allah'a hamd ve
Peygamber ve ashabma duadan sonra, Umin, bilginin ve i:igrenmenin i:inemi
vurgularur. icazeti veren ve alamn isimleri belirtilir. Hoca okuttugu kitab1,
i:igrettigi ilim ve sanatt, verdigi ogretim hizmetini kimden ve hangi yolla
ald1gmi, edindigi bilgilerin senedini ve hocalarm silsilesini anlat1r.Talebenin
elde ettigi ehliyeti ag1klar. Bu ehliyeti yuriitmesi igin kendisine izin verdigini
ifade eder1• icazetler, kurumlarm tasdik ettigi resIIU belgeler degildir.
§ahsi ve sivil belgelerdir. Hoca kendi muhriiyle tasdik eder. Herhangi bir
kurumun onayi aranmaz. bgrenimi sonunda ilIIU ehliyeti gi:iriilen kimseye

2

icazet verilmesi dini ve ahlaki bir gi:irevdir. Verilmemesi ise bir hak ihlalidir •
Dolayis1yla hak eden talebeye hoca her hangi bir kar§ihk beklemeksizin
icazetini verir.

Giinumiiz diplomalar1, deger yargtlarmdan armmi§ tarafs1z belgelerdir.
Halbuki icazetnameler belli bir diinya gorii§ii gergevesinde kaleme almm1§t1r.
Genellikle, icazetin son klsmmda, iistad talebesine devrettigi hakk1 nas1l
kullanmas1, hatta daha genel manada hayatm1 nas1l siirdiirmesi gerektigi
hakklnda bir yol haritas1 gizer. Bu tavsiyelerin muhatabmm sadece talebesi

1 Cerni! Akpmar, "icazet", TDV is/am Ansiklopedisi, c. 21, s. 398. Daha geni? bilgi i,;:in bkz. Hiiseyin
Atay, "Fatih Siileymaniye Medreseleri Ders Programlan ve icazetnameler". ValajlarDergisi, 13, 1981,
185; Hiiseyin Atay, Osmanli/arda YiiksekDin Egitimi, 1stanbul 1983, s. 101- 130. icazetname iimekleri
i,;:in bkz. Ebul'ula Mardin, HuzurDersleri, Yayma haz. I. Sungurbey, istanbul 1966, s. 760 - 646.
2 Bu sebeple icazet verme kar?1hgmda para almmas1 caiz giiriilmiiyordu. icazet, sahibine iigrehne hakk:1
veren bir belgeydi. Bu sebeple bu beige i,;:in bi-hakla 'r-riwiye tabiri kullamlmt?ttr. Bu tabir, "iigretme
hakki veren diploma, icazet" anlamma gelmek:tedir. Bu tabir ispanya'da once siizli kiiltiir i,;:inde
baccalareus (baccalaureus) a diinii?mii? ve Avrupa iilkelerinin egitim sistemine girmi?tir. C. Akpmar,
Aynz Makale, s. 399.

480 • Uluslararas, Giresun ve Dogu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu

102