Page 12 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

kaç öğrencisine bu alanda uygulamalar yaptırmıştır.5 Ken-
disi de vakfın zaman içindeki uygulama biçimlerini, muh-
telif boyutlarını ve Türk şehrine uygulanışını sorgulamaya
devam etmiş; bu konuda bazı sentez denemeleri yapmış
ve sonunda vakıfların Müslüman Türk toplumlarında bir
sisteme dayandığını ileri sürmüştür. Ona göre bu
Fârâbî’nin dayanışma ve iyilik felsefesinden kaynaklanan
‘hayrât (iyilikler) sistemi’dir. Yediyıldız, Barkan’ın “imaret
siteleri” diye adlandırdığı sitelere “hayrât siteleri” denilme-
si gerektiğini bildirmektedir.”6

Yediyıldız, yapmış olduğu derinlikli araştırmalar so-
nucunda ortaya koyduğu Hayrât Sistemi’ni şu şekilde özet-
lemektedir.

“Bin yıllık İslami dönem Türk medeniyeti, vakıf mü-
essesesine dayanır. Bu müessese, üç kavramdan oluşur:
Hayrât, Akarât ve Vakıf.

Hayrât, hayr’ın çoğuludur; iyilikler demektir. Kur’anî
bir kavramdır. Tanrı, “Herkesin / her kavim ve milletin,
yöneldiği bir yönü ve yöntemi vardır; siz hayrât yapmaya
koşun; bu hususta birbirinizle yarış edin” (Kur’an, II/148)
buyurmaktadır.

Türkler bu buyruğu medeniyetlerinin temel ilkesi
yapmışlar, insanları huzurlu ve mutlu kılacak her düşünce
ve eylemi hayrât olarak algılamışlardır.

5 Fahri Unan, Kuruluşundan Günümüze Fatih Külliyesi, TTK, Ankara, 2003. M.
Asım Yediyıldız, Başlangıcından Günümüze Yıldırım Külliyesi ve Ulucami, H.Ü. Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1995. Cangüzel Zülfikâr, Aziz Mahmud Hüdayi Külliyesi ve
İlk Yüzyılı, H.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara,1999. Diğer örnekler için Yediyıl-
dız’ın aşağıda yüksek lisans ve doktora öğrencileri listesine bakılabilir.

6 Halil İnalcık, “Türkiye’de Osmanlı Araştırmaları 1.Türkiye’de Modern Tarihin
Kurucuları”, XIII. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 4-8 Ekim 1999 Kongreye Sunulan Bildiri-
ler, TTK Yayını Ankara 2002, s. 158-160.

8

15