Page 149 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Amasya Tamimi olarak tanınan altı maddelik başkan oldu. Onun ustaca yönetimi sayesinde,
metnin 1. maddesi şöyledir: Erzurum Kongresi'nin 7 Ağustos 1919'da
yayınlanan beyannamesi Amasya Kararlarına
"Vatanın tamamiyeti, milletin istiklâli
uygun olarak hazırlandı.
tehlikededir. Hükûmeti merkeziyetimiz İtilâf
Devletlerinin tesir ve murakabesi altında On maddelik beyanname Millî
mahsur bulunduğundan deruhde ettiği Mücadele'nin hedeflerini daha ayrıntılı olarak

mes'uliyetin icabatını ifa edememektedir. Bu belirliyor ve bu hedeflere varmak için
hal milletimizi madum (yok) tanıttırıyor. yapılacak icraatı tesbit ediyordu. 2. maddede
Milletin istiklâlini gene milletin azmü kararı "Osmanlı vatanının tamamiyeti ve istiklali
kurtaracaktır. Milletin halü vaz'ını derpiş millimizin temini ve makamı saltanat ve
etmek (göz önüne almak) ve sadayı hukukunu hilafetin masuniyeti için Kuvây-ı Milliye'yi
cihana işittirmek için her türlü tesir ve âmil ve iradei milliyeyi hâkim kılmak esastır"
murakabeden azade bir heyeti milliyenin hükmü açıklanıyordu. 4. maddede, merkezi
vücudu elzemdir.
hükümetin yabancı bir devletin baskısı altında
Anadolu'nun bil-vücuh en emin mahalli kalması halinde "Hukuku milliyeyi kâfil
olan Sivas'ta millî bir kongrenin serian in'ikadı tedabir ve mukarrerat ittihaz olunmuştur"
takarrür etmiştir. Bunun için tekmil vilâyatı ibaresi bulunuyordu. 6. maddede "30
osmaniyenin her livasından ve fırka ihtilâfatı Teşrinievvel sene 1334 tarihindeki
nazarı dikkate alınmaksızın muktedir ve hududumuz dahilinde kalan... ekseriyeti
milletin itimadına mazhar üç kadar zatın sürati kahireyi İslamlar teşkil eden... ve
mümkine ile yetişmek üzere hemen yola yekdiğerinden gayrikabili infikâk (ayrılamaz)
çıkarılması icap etmektedir."1 özkardeş olan din ve ırkdaşlarımızla meskûn

Amasya Kararları'na genelde bakılınca, memâlikimiz" cümlesi, vatan sınırlarını
bunların Türk Millî Mücadelesi'nin ana Mondros Mütarekesi imzalandığı gün
programını teşkil ettiği, Mustafa Kemal ordularımızın hakimiyeti altında bulunan
Paşa'nın siyasi dehası ve askerî kabiliyeti toprakları çeviren hatla çiziyordu. 8. maddede
sayesinde adım adım gerçekleştirildiği "Milletin içinde bulunduğu hâli zücret ve
müşahade olunur. endişeden kurtulmak çarelerine bizzat
tevessülüne hacet kalmadan hükümeti
Mustafa Kemal Paşa Amasya'dan sonra,
merkeziyetimizin Meclisi Milli'yi hemen ve
Rauf Bey ile birlikte, Sivas ve Erzincan
bilâ ifâtei zaman (zaman kaybetmeden)
üzerinden Erzurum'a gitti. İngilizlerin baskısı
toplaması" isteniyordu.2
neticesinde 8 Temmuz gecesi askerlikten
ayrılmak zorunda kalan Paşa, 23 Temmuz Erzurum Kongresi'nin aldığı en önemli
1919'da Erzurum'da toplanan Doğu vilâyetleri karar, hiç şüphesiz, beyannamenin 10. ve son
temsilcilerinin kongresine katıldı ve kongreye maddesinde belirtildiği gibi, kongrece

147