Page 143 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

kuruluşu Hıyanet-i Vataniye Kanunu'ndan donatılmıştır. Meclisin millet ve devletimiz
esinlendi. Mahkemenin kuruluşu memlekette üzerine veremeyeceği karar yoktur. Birinci
firar ve kıtalardan kaçma, askere gitmemelerin Meclis kendini iki temel prensibe adamıştı.
çoğalması üzerine olmuştur. Asker kaçaklarının Bunlar; halkın menfaati ve Millî Mücadele'nin
malına el koyma yasal hale geldi. İstiklâl çıkarıdır. İlk bakışta Mecliste birbirinden farklı
Mahkemesi'ne üye seçimine geçildi. Oylama beş grup vardı. Bunlar Tesanüt, İstiklâl, Halk
sonunda en çok oy alan 15 milletvekili mahkeme Zümresi, Islah Grubu, Müdafaa-i Hukuk
üyeliğine seçildi.44 Grubu'dur. Mebusları iki gruba ayırmak daha
TBMM'nin Ankara'da toplanıp işe mantıklıdır. Çünkü birinci grup yenilik
isteyenler, ikinci grup ise muhafazakârlardan
başlamasıyla Anadolu'da resmen yeni bir
oluşmaktadır.47 Mustafa Kemal bu grupları
hükümet 2 Mayıs 1920'de 11 bakanla kuruldu.
Müdafaa-i Hukuk adı altında toplayarak
Bu hükümet bir taraftan iç isyanlarla uğraşıyor,
başlangıçta ayrılık kabul etmedi. TBMM hukukî
diğer taraftan da düşmanla savaşıp iç ve dış
olarak iç ve dış işlerinde yaptırım gücüne sahipti.
güvenliği sağlamaya çalışıyordu.45 Meclisin üç
İngiltere ve müttefikleri 22 Nisan 1920'de
numaralı kanunu kabul etmesi ile ilk icra
Osmanlı Devleti temsilcisini barış konferansına
vekilleri seçilip hükümet kesin olarak kuruldu.
çağırdı. Ankara hükümeti devreye girerek
Mustafa Kemal, Meclis Başkanı olarak 11
Osmanlı Devleti adına Tevfik Paşa'dan başkasını
kişiden oluşan Bakanlar Kurulu'na başkanlık
kabul etmedi. Tevfik Paşa Paris'e gitti. Kendine
etmeye başladı. TBMM ilk kabine toplantısını 5
sunulan barış şartlarını ağır bularak kabul etmedi
Mayıs 1920 günü Mustafa Kemal'in
ve İstanbul'a döndü.48 Meclis Osmanlı
başkanlığında yaptı. 2 Mayıs 1920 günü seçilen
Devleti'nin 10 Ağustos 1920'de Sevr'i
bakanlar kurulu isim ve görev dağılımı şöyle idi:
imzalamasını tanımadı. Ankara Meclisi yaptırım
1. Mustafa Fehmi Efendi, (Din İşleri)
gücünü kullandı. TBMM 20 Ocak 1921 tarihli
2. Cemil Bey, (İçişleri) Anayasası'nı (Teşkilat-ı Esasi) kabul ederek
3. Celalettin Arif Bey, (Adliye) egemenliği en açık bir şekilde ifade etmiştir.

4. İsmail Fazıl Paşa, (Bayındırlık) Meclis hakimiyeti, padişah taraftarı olan
milletvekillerine rağmen kurulmuştur. TBMM
5. Bekir Sami Bey, (Dış İşleri)
yürütme ve yasama yetkisini kendinde
6. Adnan Bey, (Yardım)
toplayarak millet hakimiyetini gerçekleştirmiştir.
7. Vusut Kemal Bey, (İktisat) Meclis bu özelliği ile Cumhuriyet ilan

8. Fevzi Paşa, (Millî Savunma) edilmeden, Cumhuriyet olduğunu ispat
etmiştir.49 Anayasanın kabulü ile Osmanlı
9. İsmet Bey, (Genel Kurmay Başkanlığı)
Devleti kalmamıştır. Egemenlik de parlâmenter
10. Rıza Nur Bey, (Millî Eğitim) rejime geçmiştir. TBMM modern parlâmento
Bakanlıklarına seçilmişlerdi.46 özelliğinde olup, genel kuruldan ibaret değildir.

Birinci TBMM üyeleri yetkilerle Meclisin içinde başkanlık divanı, çeşitli

141