Page 173 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

gerektiğini sormuş ve toplantıda alınan kararı 11 Kasım 1938 günü TBMM
öğrenince karşı çıkmıştır. I. Ordu ve Tümen çevresindeki olağanüstü askeri önlemler
kumandanları ile yaptıkları toplantıda İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığının buruk bir anısı
İnönü'nün Cumhurbaşkanı yapılması kararını olarak11 siyasilerin hatıra defterlerinin
aldıklarını açıklamıştır. Altay'ın bu kararın sararmış yaprakları arasında kalacaktır.
Çakmak'a iletmesini istemesi üzerine, Genel Kısacası İnönü'nün cumhurbaşkanlığı
Kurmay İkinci Başkanı Gündüz, ordu TBMM'nin özgür iradesi ile değil, tek parti
kumandanlarının kararını Çakmak'a bildirmiş CHP'nin elit kadrosu ve ordunun diretmesi,
ve Genel Kurmay Başkanı da bu kararı kabul kendisinin de bu güçlerle işbirliği sayesinde
etmek zorunda kalmıştır.4 Her ne kadar gerçekleşmiştir.
dönemin Dahiliye Vekili Şükrü Kaya bir basın
B. Tek Parti Yönetimine Son
toplantısında bir gazetecinin "Yeni
Halka:Milli Şeflik Kurumu
cumhurbaşkanı kim olacak?" sorusuna
"TBMM kimi seçerse o olacak" yanıtını İsmet İnönü başvekillikten alındıktan
vermekteyse de5 Atatürk'ün durumu sonra kendi köşesine çekilmiş, pek dikkat
ağırlaştıkça kendini iyice belli eden bir iktidar çekmemeye özen göstermiş olduğundan, 1938
mücadelesi baş göstermiştir. 10 Kasım'a doğru yılı boyunca gazetelerde adı pek ender olarak

bu tür siyasal girişimler daha da hızlanacaktır. görülmüştü. Cumhurbaşkanlığına seçilmesiyle
birlikte basında Atatürk'ün ilkelerini en iyi
Asım Us'un anılarına göre: İnönü'ye
bilen devlet adamının İnönü olduğu, Büyük
karşı cumhurbaşkanlığı konusunda Fevzi
Şef'in eserlerini sürdürebilecek bu en seçkin
Çakmak, Fethi Okyar, Celal Bayar hatta
kişiye İkinci Atatürk demekte bir an bile
Tevfik Rüştü Aras ve Şükrü Kaya'nın adları6
duraksamayacağı12 türünden yazılar kendini
geçmişse de TBMM Başkanı Abdülhaluk
göstermeye başlamıştı.
Renda'nın adı üzerinde ciddiyetle durulmuştur.
Ancak Renda öneriyi geri çevirmiştir.7 Tüm Özetlemek gerekirse; 'Parti devleti'ne
bu karşı grubun varlığına karşın, Atatürk'ün dönüşmüş Türk siyasal sistemi, Atatürk'ün
ölümünün ertesinde 11 Kasım günü, İsmet ölümüyle yeni bir döneme girmekteydi.
İnönü'nün 322 oyla CHP Meclis Grubu'nda Atatürk'ün ölümünden hemen sonra başlayan
cumhurbaşkanı adayı olarak gösterilmesine ve çok partili düzene geçilmesine dek süren bu
karar verilmiş8, İnönü grup toplantısının döneme "Milli Şef Dönemi", CHP Genel
hemen ardından toplanan TBMM Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'ye de
Kurulu'nda oylamaya katılan 348 "Milli Şef"13 denilmiştir. "Milli Şef Dönemi",
milletvekilinin oybirliğiyle, cumhurbaşkanlığı tek partili rejimin bir önceki döneminden
makamına oturmuştur.9 Ordunun sergilemiş oldukça farklı bazı özelliklere sahip olmuştur.
olduğu bu eğilimin büyük bir olasılıkla Milli Şef Dönemi'nin İkinci Dünya Savaşı
TBMM'ye yansıtılmış olduğu açıktır.10 boyunca sürmesi ve bu savaşın başında mihver

171