Page 166 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi tarih çevresi

edildiği gibi, huzurlarıyla kuşat buyurduklarına esbabdan dolayı geç vakte kadar devam edebilir. Nizamname-i Dâhili Encümeni mazbatası sayesinde bu Meclisin şerefinin artmasını

da teşekkür ediliyor.” Demektedir. 111 Efendim, İstanbul’un hâli malûm. Bazımız Adada münasebetiyle.” 115 Bir konuşma yapan Halil görmektir. Elyevm, mamulünbih olan
bu ariza-i cevabiyyenin bir esası vardır, !biz oturuyoruz, bazımız Boğaziçi’nde ikamet Halit Bey, meclisin Dâhili Nizamnamesinin” Nizamname-i Dâhilimizin eski olduğu
bunun tanziminde bir esas, bir program üzerine ediyoruz. Böyle gayr-i münasip bir zamana yani iç tüzüğünün eski ve muğlâk olduğunu cümlenize malûmdur. Böyle köhne ve muğlâk
hareket ediyoruz. Nutku iftitahi (açılış kadar müzakere devam edip de, mecburi olarak ihtiyaca cevap veremediğini iddia etmektedir. ahkâm ile ihtiyacatı hazıra tesviye olunamaz,

konuşması)bu esası teşkil ediyor. O esasın her Meclisten müfârakat ettiğimiz halde niçin böyle Bu sebepten de mecliste süratle çıkması gereken bunu itirafa mecburuz. Hatta bundan dolayıdır
ibaresini nazarı dikkate alarak o suretle cevap manevî mücazata maruz kalalım?” 113 Diyerek önemli kanunların çıkarılmasının uzadığını ki, İttihat ve Terakki Programının altıncı
veriyoruz ve buna bir şey ilave etmiyoruz. Hatta görüşmelerin bir zamanlama çerçevesinde söylemektedir. Bir örnek de vererek iki saatte bendinde, bu tadilatın tacili beyan olunmaktadır.
elimizden geldiği kadar tenkitten de çekiniyoruz. yapılmasını istemektedir. yapılacak bir müzakere uzayarak dört saate Bendenizin sarahaten anladığıma göre, kav anini
Belki bazı noktalarını tenkit ederdik. Fakat Meclisteki en son söz aldığı konu “1328 çıkmaktadır demektedir. Meclis-i Mebusanı mühim menin Mecliste sürati ikmali dahi
Hükümet henüz beyanatta bulunmamıştır. senesi Rüsumat Müdiriyyeti Umumiyyesi Osmanî hakkında hariçte yapılan tenkitleri biraz şüphesiz buna mütevakkıftır. Nitekim geçen

Tenkidin sırası o beyanat vaki olduğu zaman bütçesi münasebetiyle.” Olmuştur. Nusret Bey, daha fazla işiten bir arkadaşınız sıfatıyla bu günkü müzakere sırasında iki saatte yapılacak bir
olacaktır. Hükümet bize nokta-i nazırını “Gümrüklerimizin ıslahı için Avrupa’dan Fen meseleye dikkatinizi çekmek isterim diyerek işin müzakeresi için dört saatlik bir zaman
söylediği zaman bazı tenkit edilecek, bazı Memuru getirdik. Ve o zatın pek ziyade hizmet sözlerini alkışlar ve mebusların teşekkürleri ile kaybetmiştik. Bendeniz buna, hariçten gelmiş bir
istirham olunacak şeyleri açıkça söyleyebiliriz. ettiğini de herkes takdir ediyor. Yevmiyelere bitirmiştir. refikiniz suretiyle teessüf ediyorum. İnşallah bu

Fakat burada elimizdeki program, Nutku ihtiyaç olmamış olsaydı, bu zat bunu tensip Halil Halil Bey’in meclisteki konuşması hal artık tekerrür etmeyecektir. Maksadımız,
Hümayun olduğundan onun haricinde söz etmezdi. Bu zatın teklifi üzerine bu Nizamname şöyledir: “— Efendim, bendeniz, Nizamname-i obstrüksiyon değilse, kemali serbesti ile nokta-i
söylemek doğru değildir. («Doğru» sedaları). yapılmış, bu Nizamname İrade-i Seniyyeye nazarımızı kastederek söyleyebiliriz. Meclis-i
Dâhilî Encümeni azasından bulunduğum için,
Dört seneden beri de bu yolda hareket iktiran ettirilmiş ve bunun üzerine yevmiyeler birkaç söz söyleyeceğim. Bu da usulü Mebus anı Osmanî hakkında hariçte yapılan
edilmiştir.” 112 veriliyor. Bu mütehassıs zat, bunları muvafık müzakereye aittir. Bunun için lütfen bir iki tenkidatı biraz daha ziyade işiten bir refikiniz
görmemiş olsaydı, Nizamnameye dere etmezdi. sıfatıyla bu meseleye nazarı dikkatinizi
Ankara mebusu Nusret Bey mecliste dakika müsaade. Buyurmanızı rica ediyorum. celbelerim. Söyleyeceğim bundan ibarettir.
Elbette fazla çalışarak ertesi gün layıkıyla hizmet
“Karesi Mebusu Hasan Ferhat Bey ve Filvaki bendeniz Hariciye ve Maarif («Teşekkür olunur» sedaları).
edemeyeceklerini de nazar-ı dikkate almamıştır.
rüfekasının Nizamname-i Dâhili’nin «Usulü Encümenlerine mensubum; bununla beraber,
Binaenaleyh müzakere kâfidir, kabulünü teklif ATIF BEY ( HOCA HACI ATIF
Müzakere» ye dair maddesinin tadili hakkındaki Nizamname-i Dâhilî Encümeninde dahi
ederim.” 114 Sözleriyle Gümrük memurlarına EFENDİ)
teklifine dair Nizamname-i Dâhilî Encümeni çalışmayı kabul ettim. Çünkü bunun, intizama
verilen yevmiyenin uygun olduğunu
mazbatası münasebetiyle.” İkinci kez söz ve tesri-i mesalihe yardım edeceğini bildiğim Atıf Bey Ankara ulemasındandır. 98 oy
savunmaktadır.
almıştır. Bu konuşmasında da Meclisteki için maalmemnuniye burada da çalışmak ile Üçüncü devrede mebus seçilmiştir. Atıf
oturumlara Mebusların katılım oranları, HALİL HALİT BEY istedim. Bu tadilatı matlûbenin nefi ammeye bu Bey’in mecliste söz alması (Hoca Hacı Atıf

meclisteki müzakerelerin uzaması, görüşmelerin Halil Halit Bey, mecliste bir kez söz sırada o kadar medarı olamayacağına dair bazı Efendi) 1 kanun teklifi dolayısı ile olmuştur.
zaman konusunda belirli bir sınırı olmadığından almıştır. Söz aldığı konu ise, meclisteki arkadaşlarım, bendenize hususî surette beyanatta Zabıt ceridesinde Atıf Bey olarak kayıtlarda
dolayı uygunsuz vakitlerde toplantının bitmesi müzakere usulüne ilişkindir. Karesi Mebusu bulundular. Fakat bu mütalâaları bendeniz vardır. T.B.M.M. Vakfı yayınlarından çıkan
konusunda eleştirileri olmuştur. “Müzakeratın Hasan Ferhat Bey ve rüfekasının Nizamname-i muhik görmedim. Maksadı aslimiz, teyidi Türk Parlamento Tarihi isimli eserde Hoca Hacı

hitamı ne vakit olacağı bizce katiyen muayyen Dâhili’nin «Usul-ü Müzakere» ye dair intizam, temini devam ve tesri- i mesalihtir. Atıf Efendi olarak geçmektedir. 116
değildir. Olabilir ki, efendim, müzakere bazı maddesinin tadili hakkındaki teklifine dair Cümlemizin arzu ettiğimiz bir şey, intizam “Ankara Mebusu Atıf Bey ve rüfekasının,

164 165