Page 62 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Burada, Osmanlı döneminde doğan, Cumhuriyet ilan
edildiğinde dokuz yaşında olan, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e ge-
çiş süreci ve sonrasında, her açıdan yıkım, kıtlık ve yokluğun
hüküm sürdüğü dönemlerde, kendi köyünde okuyup yetişen Se-
nai Yediyıldız’ın biyografisini çizmeye çalışacağız. O, üç yıl
askerlik görevinden sonra, kendi bölgesinde aşar tahmin me-
murluğu, orman bakım memurluğu, Gölköy’de vaizlik, Ay-
bastı’da müftülük yaparak emekli olmuştur. Hizmetinin toplamı
otuz altı yılı aşkındır. Ancak vefatına kadar yirmi yıl daha hiç
emekli olmamış gibi bölgesinin maarif ve kültür önderi ve bil-
gesi olarak hizmetlerini sürdürmüştür. Bu nasıl olmuştur? Bu
soruya cevap vermek üzere onun burada ele alacağımız kısa bi-
yografisi, Türkiye’de Türk Milletinin bu dönemdeki sosyal ve
kültürel tabanını ve günümüze uzanan süreci anlamamıza da
yardımcı olacaktır. Her şeyden önce, onun doğup büyüdüğü
sosyal ve kültürel ortamı tanımak gerekir. Ordu ilinin Gölköy
ilçesinin Aybastı Nahiyesinin6 köylerinin o dönemdeki duru-
munu, Hoşkadem’in karşı tepesinin arkasında eski Çukurcak
köyünden eski Hüdavendigar valisi Ali Osman Bey’in oğlu
Ferda Güley7 Anılar’ında çok canlı biçimde tasvir ediyor (1990:
21-23).

“Çukurcak köyü o zamanlar otuz kırk evlik küçük bir
köydü. Bu otuz kırk ev de Çiroğlu, Töngeloğlu, Dereköy ve Ka-
raibrahim adlarında birbirinden uzak dört mahalleye dağılmış
durumda idi. Bizim ev bu mahallelerden Töngeloğlu mahalle-
sine yakındı, fakat mahalleden sayılmıyordu. Çiroğlu mahalle-
sindeki Çiroğlu Kadir ve Ferhat Ağa kardeşlere ait beyaz bada-
nalı iki katlı bina dışta tutulursa, köydeki ve Aybastı’nın bütün
köylerindeki evlerin yüzde doksan beşi tek gözlü evlerden iba-
retti8. Altlarında ahır, önlerinde balkon gibi kullanılan sayvan-
ları vardı. Arkalarında karalahana, soğan, sarımsak gibi el altı
sebzelerini ektikleri avluları bulunuyordu. Bu evler, pencereleri
tahta kepenkli, damları kiremit yerine tahtalarla örtülü, ocakları
odalarının bir köşesinde açıkta yanan ve dumanları damda açık

6 Bu bölgenin genel sosyal ve kültürel tarihi için bkz. Yedi-
yıldız 1985; Yediyıldız 2018.

7 Ferda Güley, eski ordu milletvekillerindendir. Bir ara ba-
kanlık da yapmıştır.

8 Tarafımızdan italik yapılmış ve tek cümlelik bu alıntı birkaç
cümleye ayrılmıştır.

61