Page 159 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Şimdi demokrasi tarihimiz açısından (İnönü)'ydü. Türkiye' nin tek partisi C.H.F.'nin
büyük önem taşıyan bu soruların yanıtlarını, o genel başkanı o yüce makamda bulunduğu
dönemin koşulları içinde, dönemin basınına için, partinin liderliğini de İsmet (İnönü)
bakarak vermeye çalışalım. üstlenmiş durumdaydı.
SCF'nin kurulduğu günlerde yayınlanan Tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye de

gazetelerden Falih Rıfkı (Atay)'ın Hakimiyet- 1929 dünya büyük ekonomik bunalımının
i Milliye' si başta olmak üzere, Yunus Nadi'nin etkilerinin ağırlığı altında ezilmekte, toplumsal
Cumhuriyet'i ile, İzmir'de CHF Denizli ve ekonomik sorunlarla çalkalanmaktaydı.9
Milletvekili Haydar Rüştü Bey tarafından
Ama bu olumsuz koşullar altında
yayınlanan Anadolu gazetesi ve yeni fırkanın
Başvekil İsmet (İnönü)nün görüp de
kuruluşu ile yayınlanmaya başlanan, Ali Naci
değerlendiremediği bir gerçek vardı; devlet
(Karacan)'ın İnkılab'ı gibi gazeteler, C.H.F.'yi
bürokrasisi de C.H.F örgütüde her türlü
desteklerken, yapmış olduğu sert eleştiri ve
"ülkü"den uzak, küçük çıkarların peşinde
S.C.F yanlısı siyasası sayesinde tirajı 50 bine
koşan, halktan kopmuş, bir çıkar şirketi haline
ulaşmış Oruç Arif'in sola dönük, Yarın
gelmiş durumdaydı.10
gazetesi, Faik Muhittin yönetiminde İzmir'de
Diğer yandan ülkenin büyük
çıkan Serbest Cumhuriyet gazetesi yanında,
çoğunluğunu oluşturan köylü kitlesi, sırtına
yine İzmir'de çıkan Halkın Sesi ve Yeni Asır;
giyecek, ağzına koyacak bir lokma bulamadığı
Selim Ragıp Emeç, Ekrem Uşaklıgil, Halil
gibi, satmış olduğu ürünü ile ancak
Lütfi Dördüncü ve Zekeriya Sertel'in
tohumluğunu karşılayabilmekteydi. Öte
yönetiminde 1930 yılında İstanbul'da yayın
yandan vergilerini, banka faizini, piyasa
hayatına giren Son Posta SCF'nin yanında yer
borçlarını ödemesi için yoğun bir baskı
almakta, Vakit gibi diğer gazeteler de daha
altındaydı.11
liberal bir siyasa izlemeye özen
göstermekteydiler. Halkın hoşnutsuzluğu her geçen gün
artıyordu. Ekonomik buhran kent
T.C.F.'nın kapatılmasının ardından II.
merkezlerinde de tam bir çaresizlik havası
TBMM 1927 Temmuzu'nda sona ermiş,
yaratmıştı.12
T.C.F.'nın etkin üyelerinden hiç kimse yeni
meclise girememişti.7 Halkın sıkıntı ve şikayetlerinin
yöneticiler tarafından çözümlenememesi
Daha sonraki yıllarda belirli aralıklarla,
karşısında "büyük ıstırap içinde bunalan",
irili ufaklı Kürt hareketlerine ve
"mütemadiyen dert ve şikayet" dinleyen
başkaldırılarına karşın8 yeni rejim kendini
Mustafa Kemal (Atatürk) üzüntü ve çaresizlik
toplumun her kesimine yavaş da olsa kabul
içindeydi.13
ettirmeye yönelmekteydi. Reisi Cumhur
Mustafa Kemal Atatürk, Başvekil ise İsmet "Sindirilmiş muhalefet"in14 şu ya da bu

157