Page 8 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

doğudan Malatya, Adıyaman ve Gaziantep, güneyden yine Gaziantep, Osmaniye ve Adana, batıdan
Adana ve Kayseri, kuzeyden ise Sivas illeri ile çevrilidir.

Kahramanmaraş, farklı coğrafyaların birleşim noktası olduğundan, çeşitli kültür bölgeleri ve etkileşim
alanlarının bulunduğu bir ilimizdir. Örneğin kuzeydeki Elbistan, Göksun ve Afşin ovaları ortalama 1000-1200
m. yüksekliktedir. Bu bölgeler coğrafi yapıları bakımından Orta Anadolu ile Doğu Anadolu bölgesiyle aynı
coğrafi özelliklere sahiptir ve aynı etkileşim kültürel açıdan da görülmektedir. Güneyindeki Kahramanmaraş,
Pazarcık ve Türkoğlu ovaları ise daha çok Doğu Akdeniz bölgesinin özelliklerini yansıtmaktadır (Konyar,
2008:130).

Maraş’ın kuzeybatısında Kültepe-Kaniş, batısında Kadirli-Karatepe, güneybatısında İslahiye-Yesemek,
güneydoğusunda Gaziantep-Zeugma, Kargamış, Adıyaman-Samsat, Nemrut ve doğusunda Malatya-Aslantepe
gibi önemli arkeolojik yerleşmeler vardır. Önemli arkeolojik kalıntılar veren merkezlerle çevrilen kent belirtilen
yerlerin ortasında ticari ve askeri yolların geçtiği kavşakta yer almaktadır. Bu merkezlerin birbirleriyle ve
Mezopotamya medeniyetlerini oluşturan devletlerin Anadolu ile olan ilişkileri Maraş üzerinden sağlanıyordu.
Kahramanmaraş’ın bu coğrafi özellikleri kültürel birikiminin şekillenmesinde de önemli bir rol oynamıştır
(Koç, 2009: 311).

Maraş isminin kökenini araştırdığımızda; Maraj (Atalay, 2008: 17; Eyicil, 2009:3), Marqas (Alparslan,
2011: 375), Marasion (Ramsay, 1960:309), Markaji (Ramsay, 1960:309), Marasin (Umar, 1993:546), Marassa
(Ünal, 2003: 56), Mer’aş (Atalay, 2008: 17) ve Germanikeia (Bu adın orjinali Latincedir ve Caesarea
Germanicia’dır. O.Tekin, 2011:173 ve Ersoy, 2011: 185) gibi değişik şekillerde kullanımı karşımıza çıkmaktadır
(Bilgiç, 1946: 411; Gökhan ve Kaya, 2008: 11; Gökhan, 2011:19). Kentin adının geçtiği ilk yazılı belge MÖ
858 yılına ait, Gurgum Kralı Mutalli’nin Asur Kralı III. Salamanasar’a (MÖ 859-824) haraç ödediğinden
bahseden Asur yazılı kaynaklarıdır. Bu kaynaklara göre, bazen bir kent, bazen de bir bölge adı olarak kullanılan
Gurgum, Maraş kentinin bulunduğu bölgedir (Konyar , 2008: 61; Zoroğlu, 2005: 303). Gürkan
Gökçek,“Kahramanmaraş’ta Bulunmuş İki Yeni Asurca Tablet” adlı yayınında Maraş merkezde bulunan
tabletlerin birinde MAR-BAN (qašti) adına rastlamıştır. Bu isme ilk kez bu tabletlerde rastlanmış ve Maraş
adının “Marqašti” şeklinde ifade edildiği netleşmiştir (Yıldırım, 2010:119; Gökçek, 2005: 49).

Yapılan araştırmalarda tarih öncesi devirlerde de Maraş bölgesinin iki kısma ayırıldığı ifade edilir. Maraş
merkez, Pazarcık ve Türkoğlu’ndan oluşan güney kısım ve Elbistan, Afşin ile Göksun ilçelerinin bulunduğu
kuzey kısımdır (Konyar, 2010:130). Her iki bölge de kendine has kültürel özellikler taşımaktadır. Örneğin
yapılan araştırmalarda, bölgenin kuzeydeki merkezlerde İlk Tunç Çağı Karaz çanak çömleği ve Hitit çanak
çömleğine rastlanmışken, güneyinde bunların olmaması ve burada Mezopotamya kültürünün yaygın olması
bunu doğrulamaktadır (Konyar , 2008: 131).

Binlerce yıllık tarihi geçmişi olan Maraş, prehistorya ve yakın tarih için önemli bölgelerimiz arasındadır.
Tarih öncesi devirlere ait kültür izlerinin yer aldığı pek çok mağara ve höyüğe rastlanmıştır.

Prehistorik dönemi yansıtan önemli buluntular Maraş-Göksun yolu üzerinde bulunan Döngel Köyü’ndeki
mağaralardan Direkli Mağarası’nda ortaya çıkarılmıştır (Kılıç Kökten, 1960: 45).

6